Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar

Düzenleyici ve denetleyici kurumların esas fonksiyonu, faaliyet gösterdiği alanlarda düzenleme yapmak, piyasa aktörlerinin piyasa kurallarına uygun faaliyette bulunup bulunmadıklarını kontrol etmek, uygun olmayan bir durumla karşılaşıldığında yaptırımlar uygulamak, uyuşmazlıkların çözümünde ise arabuluculuk ve hakemlik yapmak, araştırma, geliştirme ve danışmanlık hizmetleri sunmaktır.

Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve Hazine Müsteşarlığı sermaye piyasalarını düzenleyen ve denetleyen kurumların başlıcalarıdır. Sermaye Piyasası Kurulu, tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak ve sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek amacıyla kurulmuştur. Kamu tüzel kişisi olan kurul, idari ve mali özerkliğe sahiptir.

1981 yılında çıkarılan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak ve sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek amacıyla kurulmuştur. Kamu tüzel kişisi olan kurul, idari ve mali özerkliğe sahiptir.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, düzenleme ve denetimin etkinliğinin artırılması, bağımsız bir karar alma mekanizmasının oluşturulması, bankacılık sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesindeki parçalı yapının ortadan kaldırılması ve sektöre ilişkin tek bir bağımsız denetleyici ve düzenleyici kurumun oluşturulması amacıyla kurulmuştur.

Merkez Bankası, 1970 yılında ilgili kanunda yapılan değişiklikle açık piyasa işlemleri yapma, Hükûmetle birlikte Türk Lirası'nın iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri alma, zorunlu karşılıklar ve umumi disponibilite ile ilgili usul ve esasları belirleme, reeskont ve avans işlemleri yapma, ülkenin altın ve döviz rezervlerini yönetme ve Türk Lirası'nın hacim ve tedavülünü düzenleme konularında yetkilendirilmiştir.

Kamu tüzel kişiliğine, idari ve mali özerkliğe sahip bir kuruluş olan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla, mevduatın ve katılım fonlarının sigorta edilmesi, Fon bankalarının yönetilmesi, mali bünyelerinin güçlendirilmesi, yeniden yapılandırılması, devri, birleştirilmesi, satışı, tasfiyesi, Fon alacaklarının takip ve tahsili işlemlerinin yürütülmesi ve sonuçlandırılması, Fon varlık ve kaynaklarının idare edilmesi amacıyla kurulmuştur.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun temel görevi; kredi kuruluşları, nezdindeki tasarruf mevduatı ve gerçek kişilere ait katılım fonlarını sigorta etmektir.

Hazine Müsteşarlığı, ekonomi politikalarının tespitine yardımcı olma, kamu finansmanı, ikili ve çok taraflı dış ekonomik ilişkiler, yabancı ülke ve kuruluşlardan borç ve hibe alınması ve verilmesi ve ülkenin finansman politikaları çerçevesinde sermaye akımlarına ilişkin düzenleme ve işlemlerin yapılması amacıyla kurulmuştur.

Hazine Müsteşarlığının ana hizmet birimleri, Kamu Finansmanı, Kamu Sermayeli Kuruluş ve İşletmeler, Dış Ekonomik İlişkiler, Mali Sektörle İlişkiler ve Kambiyo, Sigortacılık, Ekonomik Araştırmalar ile Devlet Destekleri Genel Müdürlüklerinden oluşmak üzere yedi Genel Müdürlükten meydana gelmektedir.