Bankalar

Banka genel olarak fon toplayan ve kredi kullandıran kuruluşlardır. Bir ülkede tasarruf fazlası olanlar ile fon ihtiyacı olan kişi ve kurumların bir araya geldiği piyasalara Finansal Piyasa denilmektedir. Finansal piyasalardaki bu faaliyetleri yerine getiren kuruluşlar ise finansal kuruluşlar olarak tanımlanmaktadırlar.

Bankalar, diğer finansal kuruluşlarına göre sağlam sermaye yapıları, yüksek teknolojik altyapıları ve uluslararası piyasalara entegre olmaları nedeniyle, sermaye piyasalarının ve özellikle para piyasalarının en önemli ve en etkili kuruluşlarıdır.

Bankalar kısa vadede fon toplama ve kredi kullandırma faaliyeti ile para piyasasının en önemli kurumu olması yanında, uzun vadeli kredi sunma, finansal varlıklara fon aktarımı ve finansal varlıkların alım satımlarına yapmış oldukları aracılık hizmetleri ile sermaye piyasasına da katkı sağlayan kuruluşlardır.

Bankalar finansal piyasalardaki gerçekleştirdikleri faaliyetler yanında, ülke kalkınmasına katkı sağlama, girişimleri destekleme, ticareti kolaylaştırma, bireylere ve kurumlara parasal işlemleriyle ilgili hizmetlerde bulunmak gibi birçok farklı alanında faaliyet sürdürmektedirler.

Bu kadar geniş bir faaliyet yelpazesi bulunan bankaların karşılaştıkları risklerde aynı ölçüde büyük olmaktadır. Bu nedenle bankalar karşılaşabilecekleri riskleri en aza indirmek için risk yönetimi uygulamaktadırlar.

Bu ünitede yukarıda gele olarak anlattığımız banka ve fonksiyonları dışında banka türleri ve bankacılıkta risk ve çeşitleri konuları ele alınmıştır.

Bankalar kapsamına göre ve faaliyet alanlarına göre iki başlık atında incelenmiştir.

Kapsamına Göre Bankalar

Özel bankacılık: Müşterilerin varlıklarının kişilerin belirlediği risk ve beklentilerine göre özel olarak yönetildiği hizmet türüdür. Banka müşterinin profilini belirleyerek, onun ihtiyaç ve yatırım tercihlerine göre kişiye özel alternatif ürünler sunmaktadır.

Perakende bankacılık: Geniş bir alana yayılmış küçük, orta ve büyük ölçekli firmaların yoğun kredi taleplerini karşılamak üzere her köşe başına bir şube anlayışıyla kurulmuş banka türüdür. .

Toptancı bankacılık: Toptancı bankacılık bankaların doğrudan doğruya veya interbank aracılığı ile diğer bankalar ve mali kuruluşlar ile yaptıkları büyük hacimli işlemler olarak tanımlanabilir. Diğer bir ifadeyle bankalar ya da diğer finansal kurumlar arasındaki çift yönlü aktiviteleri ifade eder.

Holding bankacılığı: Bir bankanın doğrudan veya dolaylı olarak bir ya da daha fazla bankaya sahip olması, kontrol etmesi veya bir bankanın sermayesinin çoğunluğunun bir holdingin kontrolünde olması şeklindeki yapı holding bankacılığı olarak tanımlanmaktadır.

Kıyı bankacılığı: Off-shore bankacılık olarak da isimlendirilen kıyı bankacılığı, çokuluslu şirketlere ve uluslararası girişimlere hizmet veren, denetim ve vergilendirmenin en az düzeyde tutulduğu ve konvertibl paralar üzerinden işlem yapan bankalardır.

Faaliyet Alanına Göre Bankalar

Merkez bankaları: Bir ülkenin para politikalarından sorumlu olan, temel amacı, ülkenin para piyasasını düzenlemek, para biriminin ve para arzının istikrarını sürdürmek olan, bu amacı yanında bankacılık sistemini yönetmek, faiz kontrolü sağlamak, altın ve döviz rezervlerini yönetmek gibi görevleri de yerine getiren kurumdur.

Mevduat bankaları: Ticari bankalar olarak da isimlendirilen mevduat bankaları, kendi nam ve hesabına mevduat kabul etmek ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubeleri şeklinde tanımlanmıştır.

Kalkınma bankaları: Kalkınma bankaları, mevduat veya katılım fonu kabul etme dışında; hükümetler veya uluslararası kurumlardan elde edilen fonlarla, ülkedeki finansal fon eksikliklerini gidermek veya öncelikli bölgelere finansman sağlamak amacıyla kurulmuş bankalardır.

Yatırım bankaları: Finansal varlıklar piyasadaki yatırımcılara, doğrudan doğruya satılmasına doğrudan çıkarım yöntemi dolaylı olarak yani aracılar ile satılmasına ise dolaylı çıkarım yöntemi denilmektedir.

Katılım bankaları: Faizsiz bankacılık veya Özel Finans Kurumları olarak da adlandırılan, bankalarla yapmış oldukları işlemler karşılığında faiz almak veya faiz ödemek istemeyen kişilerin tasarruflarının değerlendirilmesi, finansman ihtiyaçlarının karşılanması ve modern bankacılık hizmetlerinden yararlanmaları amacıyla kurulan bankalardır.

Risk kavramı genel olarak bir olay veya olaylar bütününün meydana gelme olasılığı olarak tanımlanabilir. Bankacılık sektörü açısından risk kavramı, planlanan ve arzu edilen başarının gerçekleşmemesi olarak ifade edilmektedir.

Temel bankacılık riskleri Likidite Riski, Faiz Oranı Riski, Kredi Riski ve Kur Riski olarak dört başlıkta toplanmaktadır.