Sultan Muhammed Tapar Dönemi (1105-1118)

Muhammed Tapar 21 Ocak 1082 tarihinde doğdu. Ağabeyi Berkyaruk onu Gence melikliğine tayin etti. Burada güç kazanınca da Arran'ı ele geçirdi ve kendisini sultan ilan etti.

Muhammed Tapar ile Sultan Berkyaruk arasındaki ilk savaş 1100 yılında yapıldı ve savaşı kazanan Muhammed Tapar adına Bağdad'da hutbe okundu. 5 Nisan 1101 tarihinde yapılan ikinci savaşta Muhammed Tapar mağlup oldu. Bundan sonra Horasan meliki olan Sencer'in desteğini alarak Bağdad'a giden Berkyaruk'un peşinden şehir önlerine geldi. Berkyaruk'un Vasıt'a gitmesi üzerine Muhammed Tapar 23 Ekim 1101 tarihinde Bağdad'a girdi ve kendi adına hutbe okuttu. Sencer'in bölgeden ayrılması üzerine Berkyaruk, Muhammed Tapar'a Rûzrâver'de yetişti. Küçük çarpışmaların ardından iki taraf arasında antlaşma yapıldı.

Antlaşmaya uymayan Muhammed Tapar, kendisini sultan ilan edince Mart 1102 tarihinde iki taraf dördüncü kez karşılaştılar. Mağlup olan Tapar Hoy taraflarında yapılan savaşı da kaybetti. Tapar'ın 17 Şubat 1103 tarihinde beşinci karşılaşmada da mağlup olması üzerine iki taraf arasında antlaşma yapıldı ve böylece taht kavgaları sona erdirildi.

Berkyaruk, oğlu Melikşah'ı veliaht tayin etti ve 22 Aralık 1104 tarihinde öldü. Tapar Bağdad'a yürüdü ve 13 Şubat 1105 tarihinde tahta oturdu.

İsfahan'da oturan Böripars'ın oğlu Mengüpars'ın isyanı bastırıldı. Tapar, 5 Mart 1108 tarihinde Irak hakimi Sadaka'yı yenerek onun isyanını bastırdı.

Huzistan ve Fars hakimi Çavlı, bağımsız hareket etmeye başlayınca sultan, 1105 - 1106 yılında Emîr Mevdud'u onun üzerine gönderdi. Ancak Çavlı, daha sonra Muhammed Tapar'a itaatini bildirince Musul'a tayin edildi. Musul halkının daveti üzerine Türkiye Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan Nisan 1107 tarihinde şehri aldı.

Musul'dan ayrılan Çavlı ise Halep meliki Rıdvan'la 19 Mayıs 1107 tarihinde Rahbe'yi aldı. Kılıç Arslan'ı 3 Haziran 1107 tarihinde mağlup etti ve Kılıç Arslan da bu savaşta öldü.

Musul'u ele geçiren Çavlı bağımsız gibi hareket edince Muhammed Tapar onun üzerine Mevdud 'u gönderdi. Ordu şehri ele geçirirken Çavlı da şehirden ayrıldı. Daha sonra Rakka Kalesi'ni kuşatıp Melik Rıdvan'a ait Suriye topraklarını ele geçirmeye başladı.

Rıdvan, Antakya prinkepsi ile ittifak kurarken Çavlı da Baudouin ve Tell Başir hakimiyle ittifak kurdu. Ancak iki taraf arasında Ekim -Kasım 1108 tarihinde yapılan savaşı Çavlı kaybetti. Buna rağmen Tapar tarafından affedildi ve sultanın oğlu Çağrı'ya atabeg tayin edilip Fars'a gönderildi.

1111 yılında Urfa kuşatmasından sonuç alamayan Emîr Mevdud, Rıdvan'ın Antakya prinkepsine karşı yardım talebi üzerine Haleb'e gitse de Rıdvan'ın şehrin kapılarını açmaması üzerine Maarratunnuman'a yöneldi. Ancak Haçlılara karşı savaşı göze alınamadı ve Mevdud, 1112'de Urfa ve Suruç'un etrafını yağmaladı.

Haçlılar Dımaşk'ı tehdit edince Mayıs 1113 tarihinde Mevdud Suriye'ye girerek Tuğtegin'le birleşti ve Selçuklu ordusu 28 Haziran 1113 tarihinde Haçlıları mağlup etti.

Musul'a tayin edilen Aksungur Porsukî, Urfa kuşatmasından sonuç alamasa da dönüş yolunda Urfa, Suruç, Sümeysat ve Fırat kenarındaki Haçlı topraklarını yağmaladı.

Porsuk b. Porsuk 14 Eylül 1115 tarihinde Haçlılarla yapılan Tell Danis Savaşı'nda mağlup oldu. Ancak bir süre sonra Suriye valiliğine atanan Tuğtegin, Aksungur Porsukî'yle birlikte Bika vadisindeki Haçlıları mağlup etti.

Muhammed Tapar, 2 Nisan 1107 tarihinde Şahdiz Kalesi'ne yürüdü. Kaledeki Bâtınilerin büyük kısmı kılıçtan geçirildi.

Alamut Kalesi 1109 yılında kuşatıldı ve pek çok Bâtıni yok edilse de kışın yaklaşmasıyla kuşatma kaldırıldı. 1111 yılında ise Anuştegin Şirgir, önce Kelam ardından da Bire Kalesi'ni Batınilerden temizledi. 13 Temmuz 1117 tarihinde ise Alamut'u kuşattı. Ancak sultanın vefatı haberi üzerine kuşatma kaldırıldı.

Tapar devrinde Bavendi hanedanıyla ilişkiler düzeltildi. Karahanlılar Selçuklu hükümdarını daima metbu tanıdılar. Horasan meliki Sencer, 25 Şubat 1117 tarihinde Gazne'ye girdi ve Behramşah'ı tahta oturttu.

Gürcü kralı II. David'in Kafkaslar'daki ilerleyişi 1110 yılında durduruldu.

Tapar 1117 yılında hastalandı. 4 Nisan 1118 tarihinde düzenlettiği şenlikte oğlu Mahmud'u veliaht tayin etti. Kendisi de 18 Nisan 1118'de öldü.