Sayısal Fotoğrafa Giriş 2

Fotoğrafta Kompozisyon

Fotoğrafta kullanılan kompozisyon yöntem ve uygulamaları, diğer tüm görsel sanat disiplinlerinde kullanılan -benzer kompozisyon kurallarının- fotoğraf alanına uyarlanmış hâlleridir. Temel olarak kompozisyon yöntemleri ile görüntü daha belirgin ve karmaşadan uzaklaştırılmış olur. Fotoğrafta kompozisyon unsurlarının öne çıkmasının nedenleri: Görüntüyü düzenleme aşamasının yani çekim sırasında, fotoğraf karesinin düzenlenmesinin aslında -final görüntüde- her şeyi belirleyecek olmasıdır. Fotoğrafta kompozisyonu düzenlemede verilecek kararlar ve tercih edilecek durumlar oldukça fazla sayıdadır.

Görüntü Formatı: Görüntünün boyutunu ve şeklini belirler. Hem "kamera formatı" hem de "görüntü formatı"nı temsil eder. Farklı formattaki kameralardan elde edilen görüntülerin formatları, birbirlerinden farklı olacaktır. Özellikle panoramik fotoğrafların oluşturduğu görüntü formatı, diğer formatlardan oldukça farklıdır. Ayrıca bir görüntü dikey veya yatay biçimde kadrajlanarak fotoğraflanabilir.

Kompozisyonda Denge

Çizgiler, eğriler, geometrik şekiller, doku ve ton gibi çeşitli görsel öğeler fotoğrafı etkiler. Göz, doğal ya da sezgisel bir şekilde, çerçevedeki bu elemanlar arasında uyumlu bir ilişki kurmaya çalışır. Görüntüde bu unsurlar arasında bir uyum elde edildiğinde kurgulanmış olan kompozisyonda denge hissi oluşur.

Fotoğraf Kompozisyonunda Kullanılacak Tasarım Elemanları: Bir fotoğrafı yapılandırmak amacıyla kullanılabilecek önemli kompozisyon unsurları bulunmaktadır. Bu yapılandırma sürecinde; düz, eğri, yatay-dikey çizgilerden ve geometrik şekillerden faydalanmak, görüntüde ritim oluşturacak unsurları kullanmak ve doku gibi ögelerden yararlanmak işe yarayacaktır. Ayrıca simetrik, asimetrik kurgularda konu içine yerleştirilecek unsurlar, kompozisyonunun yapılandırmasında önem arz eder.

Çizgilerin kullanımı: Çizginin kullanımı, fotoğrafçının görüntüyü oluşturmak için kullanabileceği önemli bir tasarım aracıdır. Çizgi, fotoğrafın içinde belirli bir yerden bir yere uzanmış şekilde bulunabilir. Yatay, dik, çapraz ve eğri çizgiler verimli biçimlerde kompozisyonda kullanılabilir.

Ritim: Kompozisyon oluşturmada kullanılan unsurlardan biri de ritimdir. Fotoğrafta ritim, fotoğrafta bulunan unsurların belirli bir uyum içerisinde ardışık olarak tekrarlanmasıdır.

Doku: Fotoğraftaki bir nesnenin renginin yanı sıra dış yüzeyinin özellikleri de fotoğrafa ayrı bir form katabilir. Nesnenin dış yüzeyinin dokusuyla farklı ve ilginç görüntüler elde edilebilir.

Geometrik şekiller: Bir görüntünün içinde yer alan şekiller, fotoğrafın kompozisyonunu etkiler. Üçgenler, kareler, dikdörtgenler vb. geometrik formlar; fotoğraf çerçevesinin dış sınırlarını oluşturan dikdörtgen ile belirli bir etkileşime girdikleri için fotoğraf kompozisyonunun bir unsuru hâline gelirler.

Görüntüyü Yerleştirme

Çerçevenin içine bir görüntü yerleştirilirken tercih edilen çeşitli kompozisyon biçimleri ve kuralları bulunmaktadır. Bu yerleştirme çeşitleri fotoğrafın konusuna, fotoğrafın içindeki ilgi merkezine ve kişisel bakış açılarına göre tercih edilebilir.

Konuyu Merkeze Yerleştirme: Fotoğraftaki ana konu çerçevenin tam ortasına alınarak dengeli bir yerleştirme yapılabilir. Ancak, merkezde konumlandırılan konu-nesne, izleyicinin gözünün görüntünün etrafında hareket etmesini önler.

Altın Oran: Altın Oran, sanatçıların güçlü bir kompozisyon kurgulama amacıyla yüzyıllardır kullandığı bir bağıntıdır. Mimaride, resimde ve heykelde altın oran yüzyıllarca kullanılmıştır ve hâlen kullanılmaya devam etmektedir. Altın oran ile son derece estetik bir kompozisyonun kurulması sağlanabilir. İzleyici her zaman uyumlu ve dengeli bir görüntüyü tercih eder, altın oranda bunu matematiksel olarak sağlamaktadır.

Fibonacci Sayıları: Fibonacci sayısı, MS 12. yüzyılda yaşayan ünlü matematikçi Leonardo Fibonacci tarafından ortaya konmuştur. Fibonacci spirali sanat eserlerinde ve kompozisyon kurulumunda sık sık kullanılmaktadır.

Üçte Bir Kuralı: Fotoğrafta kompozisyonun en temel prensiplerinden biri olan üçte bir kuralı, altın oranın basitleştirilmiş modern bir eşdeğeridir. Üçte bir kuralında fotoğraf alanı, hem dikey olarak hem de yatay olarak üç eşit parçaya bölünür. Bu çizgilerin kesişim noktalarından herhangi birine ise fotoğrafın öznesi yerleştirilmektedir. Bu kesişim noktaları, fotoğrafı yerleştirmede kilit bir rol oynar.

Simetri: Simetrik fotoğraf, fotoğrafın ortadan ikiye ayrılmasıyla sağ ve sol veya alt ve üst taraftaki kısımların aynadaki yansıma gibi birbirlerine benzer olmaları durumudur. Simetrik kompozisyon yerleştirmeleri durağanlık, sabitlik ve güçlülük hissi uyandırırlar.

Stratejik Nokta: Olağan ve sıradan görüntüler göz ardı edilebilir. Bu nedenle izleyiciye yeni bir şey anlatılacak bir konuda yeni ve farklı bir bakış açısı aramak önemlidir.

Vurgu-İlgi Merkezi: İlgi merkezi, görsel üzerinde izleyicinin dikkatini çeken ve kompozisyonda bir ağırlığı, baskınlığı bulunan noktadır. İlgi merkezi, izleyicinin gözünün, sürekli fotoğraf yüzeyinde dolaşmasını önler ve istenilen noktaya bakmasını sağlar.

Sadelik: Fotoğrafta sadelik, görüntüdeki fazlalıkların çerçeve dışına çıkarılması ya da elenmesi, fotoğrafta mümkün olduğu kadar az nesnenin kullanılmasıdır.

Işık: Fotoğraf için olmazsa olmaz olan ışık aynı zamanda kompozisyon içinde elzemdir. Denge, kompozisyon kavramları her ne kadar önem arz etse de, ışığın ve rengin niteliği; fotoğrafın karakterini değiştiren ve yapısına başlı başına etki eden faktörlerdendir.

Işık kaynakları; doğal ışık kaynakları ve yapay ışık kaynakları olarak ikiye ayrılır. Doğal ışık, gün ışığı ve ay ışığıdır. Yapay ışık ise aydınlatma amaçlı üretilen tüm insan yapımı ışık kaynaklarıdır. Doğal ışığın niteliği, günün saatine ve ışığın geliş açısına bağlı olarak sürekli değişir.

Işığın, fotoğrafı doğrudan etkileyen dört temel özelliği bulunmaktadır. Parlaklık, Kontrast, Yön ve Renk