Sağlık Hizmetlerinde Kapasite Planlama

Bu bölümde, kapasite planlama ve bunların sağlık uygulamalarında kullanımına yönelik bir değerlendirme yapılmıştır. İşletme açısından bakıldığı zaman bir müşteri talep ettiği bir ürünü veya hizmeti ihtiyaç duyduğunda kendisi için erişilebilir olmasını bekler. Bu ürün veya hizmeti üreten organizasyonlar ise bu talebi karşılayacak kadar üretim yapmaları gerekmektedir. Çıktı bir ürün sayısı veya ürün miktarı olarak düşünülebilir. Üretim kapasitesi ise birim zamanda ne kadar mal/ürün veya hizmet üretildiği ile ilişkilidir.

Günümüz kapasite planlama yaklaşımları özellikle bilişişim teknolojilerinden ve sürekli değişen talep miktarlarından ve çeşitliliğinden etkilenmiştir. Bu da müşterilerin ihtiyaçlarının zamanında ve yeterince karşılanması açısından önem taşımaktadır. Planlama kavramı kapasite kavramına göre çok daha geniş kapsamlıdır. Planlama, işletme perspektifinden bakıldığında yönetimin fonksiyonlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Planlama işletme sözlüklerine göre ihtiyaçların veya taleplerin mevcut kaynaklar ile en uygun seviyede dengelenmesi için plan veya planların oluşturulmasını içeren temel yönetim fonksiyonu olarak tanımlanmaktadır. Kapasite planlama ise bir organizasyonun birim zamanda üretim kapasitesinin belirlenme süreci olarak tanımlanabilir. Organizasyonlarda yöneticiler özellikle stratejik hedeflerin yakalanması açısından kapasite planlamasına ihtiyaç duyar. Bunların yanı sıra hizmet veya mal üretimi esnasında kullanılan araç -gereç -makineleri bakım ve tedariklerinin sağlanmasının kapasite kullanımın önemli bir parçası olması sebebi ile plan dâhilinde gerçekleştirilmesi önem taşımaktadır.

Çok geniş yelpazede hizmet kalemleri olan sağlık sektöründe ise bu durumun önemi daha da artmıştır. Kâr amacı güden işletmelerin aksine insan sağlığını ele alan bu sektörde hem hakkaniyet hem de halk sağlığını devletin koruması esası kapasite planlama noktasındaki ehemmiyetini ortaya koymaktadır. Sağlık hizmetlerinde kapasite planlama amacı ile liderlik ve yönetim, finans, medikal ürün –teknolojiler, insan kaynakları, hizmet sunumu ve bilgi sistemleri temel bileşenleri dikkate alınmalıdır. Özellikle bilişim sistemlerine başvurulmalı ve kapasite planlaması için mill îyaklaşımlar geliştirilmelidir. Tüm sektörlerde olduğu gibi sağlık hizmetlerinde kapasite planlama için dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri ise teorik kapasite ile pratik kapasite farkındalığıdır. Teorik kapasite makine veya iş gücü hesaplamasında bakım, onarım, izin, hastalık gibi faktörler göz önünde bulundurulmadan yapılan kapasite planlamasıdır. Pratik kapasite ise makinelerin bakım onarımı, iş süreçlerinde ihtiyaç duyulan iletişim, olası arızalar ve aksaklıklar gibi faktörlerin sebep olduğu kapasite kaybının teorik kapasiteden çıkarılmasında elde edilen kapasitedir. Teorik kapasiteden ziyade pratik kapasitenin en az hata ile belirlenmesi ve kapasite planlamasının yapılması oldukça önemlidir. Sağlık hizmetlerindeki en nihai hedef hastalara hizmet vermektir. Bu noktada kapasite planlamanın en önemli parçası hasta sayısını tahmin etmektedir. Buna yönelik yapılan çalışmalarda birkaç yöntem önerilmiştir. Temelde talep tahmini üretilen hizmet veya ürünün gelecekteki ihtiyacının belirlenmesi olarak tanımlanır. Sağlık hizmetlerinde kapasite planlaması her şeyden önce insan hayatı ile ilgili olduğu için sağlık sitemi bütün yönleri ile ele alınmalıdır. Belirlenen stratejik kapasite planlarının gerçekleştirilebilmesi için hata payı düşük tahmin yaklaşımları kullanılmalıdır. Bu bölümde bu yönde önerilerde bulunulmuştur.