Sağlıkta Stratejik Planlama

Sağlık Alanında Stratejik Planlama Ve Önemi

Günümüzde sağlık kuruluşları, yoğun rekabetin olduğu dinamik bir çevrede hizmet sunmakta ve söz konusu ortamın getirdiği zorluklarla mücadele etmektedirler. Bu bakımdan bu kuruluşlar geçmişe nazaran stratejik planlamaya daha fazla ihtiyaç duymaktadır. Sürekli değişen ve gelişen teknoloji, yoğun bir şekilde kendini gösteren rekabet ve rakiplerin artışı, yükselen kalite beklentisi, hasta güvenliği ve konforuna ilişkin artan talepler, profesyonel sağlık personeli arayışı, sağlık alanına ilişkin yasal yaptırımlar, sivil toplum kuruluşlarının beklentileri gibi çeşitli sorunlar ile baş edebilmek ve söz konusu koşulların hakim olduğu bir çevrede varlığını sürdürebilmek sağlık kuruluşlarının kapsamlı ve sağlam bir stratejik plana sahip olmalarını gerektirmektedir. Bu bakımdan sağlık kuruluşlarının uyguladıkları stratejik planlamaları hem varlıklarını sürdürmede hem de hedeflerini gerçekleştirmede kritik bir öneme sahiptir.

Sağlık Alanında Stratejik Planlama Süreci

Hem işletme hem de sağlık alanında stratejik planlama modelleri çeşitlilik gösterse de temelde hepsi ortak bir anlayış çerçevesinde oluşturulmaktadır. Söz konusu anlayış ise stratejik bir plan ortaya koyacak kurumun kendini ve çevresini iyi analiz etmesine dayanmaktadır.

Çevresel Değerlendirme

Stratejik planlamanın ilk aşaması olan çevresel değerlendirmenin amacı, hangi faktörlerin organizasyonun kontrolünde olduğunu ve organizasyonun kontrolü dışındaki dış faktörlerin organizasyon üzerindeki etkisini belirlemektir.

Organizasyonu Tanımlama

Çevresini değerlendirmeye çalışan sağlık organizasyonu öncelikle, kendi var oluş amacını, misyonu, felsefesini ve kültürünü tanımlamalı ve dış çevreye ilişkin faktörleri bu doğrultuda belirlemelidir.

İç Çevre Analizi

Organizasyona ilişkin iç çevre analizi, söz konusu organizasyonun finansal verileri, temel varlıkları, tesisleri, insan kaynakları, teknolojik donanımları ve hizmet kalitesine ilişkin temel göstergelerin incelenmesidir [9].

Dış Çevre Analizi

Dış çevre analizi ise organizasyonun dış çevre unsurlarına ilişkin stratejik önemi olan bilgileri toplayarak incelemesi ve değerlendirmesi sonucu bu bilgileri stratejik kararlarında kullanmasıdır [9].

SWOT Analizi

Fırsat ve tehditleri tanımlayan dış çevre analizi ile örgütün güçlü ve zayıf yönlerini inceleyen iç çevre analizinin birlikte değerlendirilmesi SWOT analizi olarak bilinmektedir [9].

Organizasyonel Yönlendirme

Stratejik planlamanın bu aşamasında organizasyon “Nereye gitmeliyiz?” sorusunu cevaplandırmaya çalışmaktadır. Organizasyonel yönelimin ana faaliyeti; misyonu, vizyonu, değerleri ve temel stratejileri inceleyerek kurumun gelecekteki stratejik profilini geliştirmektir [10].

Strateji Oluşturma

Stratejik planlama sürecinin bu aşamasında organizasyon çevre analizleri ve kuruluşuna ilişkin için amacı doğrultusunda bir strateji oluşturmaya çalışır. Bu aşamanın temel amacı organizasyonun gelecekte hangi hizmeti verebileceğini ve hangi hedeflere sahip olabileceğini ortaya koymaktır.

Eylem Planlaması ve Değerlendirilmesi

Stratejik planlamanın son aşaması ise belirlenen stratejilerin nasıl uygulanacağının planlanmasıdır. Söz konusu aşamada organizasyon, belirlediği stratejiler için gerekli kaynakların nasıl tahsis edileceğini ve öncelikli eylemlerin neler olacağını belirlemeye çalışmaktadır. Organizasyonun hedeflediği noktaya nasıl ulaşacağını belirleyen eylem planlamasıdır.

Başarılı bir stratejik planlama için nelere dikkat edilmelidir?

Stratejik planlama sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesi için bu sürecin başarılı bir şekilde başlatılması gerekmektedir. Çünkü daha başlangıçta hata yapılması durumunda planlama ve kullanılan stratejiler ne kadar iyi olursa olsun organizasyon birçok sorunla karşılaşabilecektir. Stratejik planlama sürecinin başlatılmasında organizasyonların atması gereken 12 temel adım şu şekilde sıralanmıştır [10]:

• Stratejik planlamaya ilişkin hedeflerin netleştirilmesi ve ilgili kişilere iletilmesi.
• Stratejik planlama sürecinin tanımlanması ve ilgili birimlere iletilmesi.
• Stratejik planın organizasyon yönetimi ve lideri tarafından onaylanması.
• Diğer organizasyonların rol ve sorumluluklarının tanımlanması ve paylaşılması.
• Stratejik planın uygulanmasını kolaylaştıracak unsurların belirlenmesi,
• Stratejik planına ilişkin şemanın hazırlanması ve paylaşılması.
• Stratejik planla ilgili geçmiş verilerin toplanması.
• Geçmiş verilerin ayrıntılı analiz edilmesi,
• Geçmiş stratejilerin gözden geçirilerek başarılı ve başarısız taraflarının belirlenmesi.
• Hazırlanan stratejik planlamaya ilişkin uyum toplantıları hazırlanması.
• Yeni düşüncelerin teşvik edilmesi ve personelin bu yönde cesaretlendirilmesi.
• Gelecek yöneliminin güçlendirilmesi.

Startejik Planlamanın Etkinliğini Sınırlayabilecek Faktörler

Stratejik planlama yapan birçok sağlık kuruluşu, bu süreç boyunca bazı problemler ile karşılaşabilir ve bunlar sürecin başarısını olumsuz etkileyebilir. En sık karşılaşılan sorunlar şu şekilde ifade edilmiştir [10]:

• Uygun kişilere yer verilmemesi,
• Finansal planlamadan bağımsız olarak stratejik planlama yapılması,
• Analizlerin hızlı değerlendirilememesi
• Kritik sorunların ele alınmaması,
• Ortaya konulan hedeflere ilişkin görevlerin yerine gerilmemesi,
• Uzlaşma sağlanamaması,
• Çevreye duyarlılığın ve esnekliğin olmaması.