Sağlık Politikası ve Planlaması Temel Kavramlar

Sağlık Politikası

Sağlık, kişiler ve toplum için en önemli alanların başında yer almaktadır. Devletler ve hükûmetler sağlık alanında doğrudan hizmet sunumu ve düzenlemeler yaparlar. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası sağlıklı yaşamayı bir hak olarak tanımlamıştır. Ayrıca, insan hayatının beden ve ruh sağlığı içinde devam etmesi için gerekli düzenlemeleri yapma görevini de devlete vermiştir. Bu anayasal görevi yerine getirirken başta insan kaynakları olmak üzere bütün kaynakların verimli, etkili ve iş birliği içinde kullanılması amacıyla tek elden planlanması öngörülmüştür.

Sağlık hizmetlerinin geliştirilmesindeki temel amaç, kişilerin sağlık düzeylerini yükseltmektir. Sağlık alanı nihai hedefi ve geliştirme sürecinde sonu olmayan bir alandır.

Politika

Politika kelimesinin Türkçede iki ayrı anlamı vardır. Bunlardan birincisi, siyaset anlamıdır. Bu anlam İngilizcede politics kavramına karşılık olarak kullanılmaktadır. İkinci anlamı ise policy kavramına karşılık gelen izlenecek yol, yöntem ve programlardır. Halk arasında politika ve siyaset kavramları eş anlamlı olarak kullanılsa da siyaset kavramı iletişim biçimini açıklarken, politika kavramı izlenecek yol anlamına gelmektedir.

Kamu politikası

Kamu politikası; sağlık, eğitim, savunma, maliye ve dış politika gibi kavramların birleşimiyle oluşmaktadır. Makro politikalar devletlerin temel değerleri ve uzun dönemli çıkarlarının korunması ile ilgilidir. Temel ekonomik kararlar, reformlar ve sistemin tamamını etkileyecek olan politikalar makro politikalardır. Mikro politikalar ise daha yerel düzeyde belirlenen politikaları içermektedir.

Kamu politikaları çalışmaları, “siyasi otoritelerin aldığı bağlayıcı kararların benzer ya da yinelenen durumlarda alınması gereken önlemlerin takdir hakkı alanını daraltan genel ilke ya da kurallar” olarak tanımlanmaktadır.

Sağlık

Dünya Sağlık Örgütü, sağlığı sadece fiziken hasta olmamak değil, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik hâli olarak tanımlamaktadır.

Sağlık Politikası

Sağlık politikası; bir ülkede, sağlık sektörünün benimsenen felsefe doğrultusunda düzenlenmesi ve yapılandırılması olarak tanımlanabilir.

Sağlık politikalarının iki ayrı seçenek hâlinde netleştiği görülür ve anlaşılır.

Bu seçeneklerden birincisi; sağlığı toplumsal bir olgu, sağlık hizmetlerini toplumsal bir görev ve sorumluluk olarak gören, sağlıklı yaşam ve tıbbi bakımı ise doğuştan kazanılmış temel insanlık hakkı sayan politikadır. İkinci seçenek ise sağlığı bireysel bir olgu olarak gören, dolayısı ile sağlık hakkının gereklerini toplumsal bir görev olarak ele almayan, bu hakkın yerine getirilmesini tamamen piyasanın arz ve talep kurallarına bırakarak insanların bu haktan fırsatları oranında yararlanmasını öngören, sağlık hizmetlerine de diğer ticari işler gibi bakan politikadır.

Sağlık politikası süreci: İlk olarak politika kararlarının uygulanması aylar hatta yıllar boyunca sürebilmektedir. Bu nedenle belirli bir kararın uygulanıp uygulanmadığını ayırt etmek oldukça zordur.

İkinci olarak politika oluşturmayı daha şeffaf hâle getirmek için bazı girişimler olmasına rağmen, bu süreç halka açık olarak değil “kapalı kapılar” ardında sürdürülmektedir. Üçüncü olarak politika oluşturma, sıklıkla hiçbir karar almama ile sonuçlanabilmektedir.

Sağlık Politikası Çeşitleri

Sağlık politikaları iki ana başlıkta ele alınmaktadır: Düzenleyici, dağıtıcı sağlık politikaları

Sağlık Planlaması

Planlama belirli bir hedefe ya da hedeflere ulaşmak için kaynakların etkin ve koordineli bir şekilde dağıtılması için geliştirilen bir süreçtir.

Sağlık planlaması: Coğrafi bölge veya nüfusun genel sağlık ihtiyaçlarının değerlendirildiği, bu ihtiyaçların mevcut ve gelecekte elde edilmesi beklenen kaynakların tahsisi yoluyla en etkili şekilde nasıl karşılanabileceğini belirleyen bir süreçtir. Sağlık planı; esnek, sade ve aşama aşama olmalıdır. Planın bütün aşamaları sosyoekonomik, kültürel yapıya uyumlu, her kademesi karara bağlanmış ve maddi yükünün açıkça belirtilmiş olması gerekmektedir.

Sağlık Planlamasında Etkili Olan Değişkenler:

• Kültürel Değişkenler
• Psikolojik Değişkenler
• Ekonomik Değişkenler
• Sosyal ve Politik Değişkenler