Sağlık Kurumlarında Maliyet Analizi

Maliyet analizi, sağlık kurumlarının yöneticilerine, verdikleri hizmetin gerçek maliyetini hesaplama olanağı sağlar. Böylece, hizmetlerin maliyeti ile ilgili olan maliyet unsurları analiz edilebilir ve maliyetin azaltılabilmesi için uygulanacak önlemler tespit edilebilir. Maliyet analizi, sağlık kurumunun faaliyetleriyle ilgili politikaların oluşturulması için de bilgi sağlar.

Maliyet analizi, işletmelerin geçmiş dönemlere ait muhasebe verilerini kullanarak ileriye dönük projeksiyonlar yapmasını öngörür. Sağlık hizmeti maliyeti, sağlık kurumlarının sağlık hizmeti verebilmeleri için katlanmak zorunda oldukları fedakârlıklar toplamıdır. Sağlık işletmelerinde çok çeşitli maliyetler vardır bunların hem bölüm hem de kurum genelinde hesaplanması gerekir.

Sağlık kurumlarında maliyet analizi, sunulan hizmetlerin birim maliyetlerinin sistematik bir biçimde tespit edilmesini sağlayan yöntemler bütünüdür.

Maliyet, hastanelerin sağlık hizmeti üretimi için katlandıkları gerekli mal ve hizmetlerin parasal karşılığıdır. Harcama, satın alınan mal ve hizmet karşılığı ödenen veya ödeme vaadinde bulunulan nakdi veya kaydi paradır. Gider ise satın alınan hizmet ya da ürünün sunulan hizmet kapsamında kullanılan kısmıdır. Diğer bir değişle gider, faydası tükenmiş maliyettir.

Sağlık kurumlarında maliyet analizi beş aşamada ele alınır. Bunlar; maliyet etkililik analizi, fayda maliyet, maliyet kullanım, maliyet minimizasyon ve maliyet -hacim -kâr analizleridir.

Maliyet etkililik analizi çoğunlukla sağlık sektörünün içindeki sağlık programlarının karşılaştırılmasına imkân veren bir özellik içerirken; maliyet fayda analizi, sağlık sektörü içindeki projelerin sağlık sektörü dışındaki projelerle karşılaştırılmasına da imkân veren bir özellik içerir.

Maliyet kullanım analizi, uygulanmak istenen sağlık programlarının tek birimlik kullanım olarak açıklanması durumunda kullanılan bir analiz tekniğidir.

Maliyet minimizasyon analizi, özellikle aynı sonuçları doğuran tedavi metotlarına yönelik değişik tedavi metotlarından maliyeti düşük olanın seçimi için geliştirilen bir ekonomik değerleme metodudur.

Maliyet -hacim -kâr analizi, satış hacmi ve kâr arasındaki ilişkiyi gösteren kâr fonksiyonunu ve fonksiyondaki faktörlerde görülen değişimleri inceler.

Maliyet -hacim -kâr analizleri, sağlık kurumlarının hangi üretim düzeyinde kara geçtiklerinin ortaya konmasını sağlar. Ayrıca, kâr elde edilmeye başlandıktan sonra üretimdeki aşağı veya yukarı yönlü değişimlerin kârı nasıl etkileyeceğini ve hedeflenen kar düzeyine ulaşmak için gerçekleştirilmesi gereken üretim miktarını gösterir. Bir diğer faydası da fiyat hesaplamasında kullanılabiliyor olmasıdır.

Maliyet -hacim -kar analizleri içinde en önemli konu başa baş noktası analizleridir.

Başa baş noktası toplam gelirin toplam gidere eşit olduğu noktadır. Bu noktanın üstü işletmenin kâra geçtiğini, altı ise işletmenin zarar ettiğini gösterir.

Başa baş noktası aşağıdaki şekilde de ifade edilebilir:

0 = Toplam Gelir –Toplam Maliyet

Toplam Gelir = Toplam Maliyet

Başa baş noktası miktar ve tutar cinsinden hesaplanabilir.

Katkı Payı satışlar ile değişken maliyet arasındaki farktır. Bu durum aşağıdaki gibi formüle edilebilir.

Katkı Payı= Satışlar –Değişken Maliyetler

Katkı oranı katkı payının birim satış fiyatına oranıdır. Diğer bir değişle satış gelirlerinin hangi oranda sabit maliyetleri karşılayabildiğidir ve aşağıdaki gibi formüle edilir.

Katkı Oranı= Katkı Payı / Birim Satış Fiyatı

İşletmelerdeki fiili (veya bütçelenmiş) satış hacmi ile başabaş satış hacmi arasındaki farka güvenlik payı, güvenlik payının fiili (veya planlanmış) satışlara bölünerek bulunan oranına da güvenlik oranı denir. Her iki tanım da aşağıda formüle edilmiştir:

Güvenlik Payı =Fiili (Bütçelenmiş) Satışlar –B.B.N. Satışlar

Güvenlik Oranı = Güvenlik Payı / Fiili Satışlar

Güvenlik payı, işletmenin başa baş noktası üzerindeki satış miktarını gösterir, bu yolla işletmeler kârlarını hesaplayabilir.