Sağlık Kurumlarında Gider Dağıtımı

Gider dağıtımı ile üretilen ürünün veya verilen hizmetin maliyetinin daha doğru bir biçimde hesaplanabilmesi için işletmelerde oluşan giderlerin gider yerleri bazında izlenmesi ve bunun sonucunda da daha doğru mamul ve hizmet maliyetlemesi yapılması hedeflenmektedir.

Sağlık kurumlarında gider dağıtımından bahsedebilmek için öncelikle gider çeşitlerini tanımak gerekir.

Gider çeşitleri 0-7 arası sayısal kodlarla tanımlanacak biçimde aşağıdaki gibi yapılmaktadır:

0 İ̇lk Madde ve Malzeme Giderleri

1 İşçi Ücret ve Giderleri

2 Memur Ücret ve Giderleri

3 Dışardan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

4 Çeşitli Giderler

5 Vergi, Resim ve Harçlar

6 Amortismanlar ve Tükenme Payları

7 Finansman Giderleri

Sağlık kurumlarında oluşan gider çeşitleri belirlendikten sonra, gider yerleri kavramının ön plana çıktığı görülmektedir.

Gider yeri, başında sorumlu bir yönetici bulunan ve giderleri denetlenebilen birimdir. Üretimin yapıldığı veya hizmetin verildiği ve maliyetlerin gerçekleştiği birimdir. Gider yerleri, giderleri bünyelerinde toplamak, maliyetlerin kontrolünü sağlamak ve giderleri bölümler arasında uygun bir biçimde dağıtmak amacıyla oluşturulmaktadırlar.

Esas Hizmet Gider Yerleri

Sağlık kurumlarında esas hizmet gider yerleri, sağlık hizmeti ile doğrudan ilişkili olup sağlık hizmetinin verildiği birimdir ve sağlık kurumuna gelir de sağlamaktadır.

Yardımcı Hizmet Gider Yerleri

Doğrudan sağlık hizmetinin verilmesine katılmayıp esas hizmet gider yerlerinde gerçekleştirilen faaliyetlerin sürdürülebilmesine yardımcı olan gider yerleri yardımcı hizmet gider yerleri olarak adlandırılmaktadır. Yardımcı hizmet gider yerlerinde oluşan giderler, ikinci dağıtımda uygun ölçüler kullanılarak esas hizmet gider yerlerine dağıtılır.

Genel Yönetim Gider Yerleri

Sağlık kurumlarının yönetiminin ve idaresinin sağlandığı veya yönetim ve idareyi sağlayanlar için çalışan ve doğrudan veya dolaylı şekilde hizmet üretimine katılmayan birimler, genel yönetim gider yerleri olarak adlandırılmaktadır. Genel yönetim gider yerlerine ait giderler, birinci dağıtımda herhangi bir gider yerine dağıtılmazlar, doğrudan gelir tablosuna yansıtılırlar.

Pazarlama ve Satış Gider Yerleri

Sağlık kurumlarının halkla ilişkiler, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri ayrı bir departman tarafından yürütüldüğünde, söz konusu departman pazarlama ve satış gider yeri olarak adlandırılmaktadır. Pazarlama ve satış gider yerinde oluşan giderler herhangi bir dağıtıma tabi tutulmaksızın doğrudan gelir tablosuna yansıtılabilmektedir.

Yatırım Gider Yerleri

Yatırım gider yerleri, sağlık kurumlarında hizmet kalitesinin artırılması, kaynakların daha etkin bir biçimde kullanılması gibi amaçlarla yapılan yeni yatırımları izlemek amacıyla oluşturulmaktadır. Yatırım gider yerlerinde ortaya çıkan maliyetler herhangi bir dağıtıma tabi tutulmaz, bilançoda gösterilir.

Araştırma Gider Yerleri

Araştırma gider yerleri, sağlık kurumlarının araştırma geliştirme faaliyetlerinin izlenmesi amacıyla oluşturulmaktadır. Araştırma gider yerlerinde oluşan giderler dağıtılmazlar, giderleşen kısımları gelir tablosuna yansıtılırken kalan kısmı ise bilançoda izlenir.

Sağlık kurumlarındaki gider yerleri iyi bir biçimde tespit edildikten sonra bu giderlerin dağıtımı konusu önem kazanmaktadır.

Sağlık kurumlarında gerçekleştirilen gider dağıtımları, diğer kurumlardaki gider dağıtımlarıyla benzerlik göstermektedir.

Birinci dağıtım aşamasında; doğrudan yüklenebilen giderlerin doğrudan yüklenmesi ve doğrudan yüklenemeyen giderlerin ise uygun dağıtım ölçütü ile dağıtımı esası gözetilerek, gerçekleşen giderlerin gider yerlerine dağıtımı yapılır. Böylece, birinci dağıtım tamamlandığında sağlık kurumunun tüm giderleri ilgili oldukları gider yerlerine dağıtılmış olur.

İkinci dağıtım aşamasında; basit (direkt), kademeli, planlı veya matematiksel dağıtım yöntemlerinden biri kullanılarak yardımcı hizmet gider yerlerindeki giderler, esas hizmet gider yerlerine dağıtım anahtarları kanalıyla dağıtılırlar. İkinci dağıtım tamamlandığında, üretimle ilgili olan tüm maliyetler esas hizmet gider yerlerinde toplanmış olur.

Üçüncü dağıtım aşamasında; ikinci dağıtım sonucunda esas üretim (hizmet) gider yerlerinde toplanmış olan giderler, ilgili hizmete göre dağıtılır. Üçüncü dağıtım tamamlandığında, hizmetlerin birim maliyetleri hesaplanmış olur.

Gider dağıtımının nispeten güç olduğu ikinci dağıtım yapılırken şu yöntemler kullanılabilir: Basit dağıtım yöntemi, matematiksel dağıtım yöntemi, planlı dağıtım yöntemi ve kademeli dağıtım yöntemi.

Dünya Sağlık Örgütü, sağlık kurumlarına kademeli dağıtım yöntemini kullanmalarını önermektedir.