Sağlık Kurumlarında İlaç ve Tıbbi Malzeme Hizmetleri

Dünya Sağlık Örgütüne göre ilaç, fizyolojik sistemleri ve patolojik durumları kullananın yararına değiştirmek ve incelemek amacıyla kullanılan ve kullanılması planlanan üründür. Dünya ilaç pazarı 2018 yılında 1,2 trilyon dolara ulaşmıştır. Türkiye 2018 yılında dünyada 17. sıradadır.

Genel olarak ilaçların sınıflandırılmasında farmakolojik özellikleri, kimyasal yapıları, hedef sistemler, etki ettiği bölgeye göre 4 ana özelliğe göre sınıflandırılmaktadır. ATC sınıflandırma sisteminde, ilaçlar etki ettikleri organ veya sisteme göre ve/veya kimyasal, farmakolojik ve tedavi edici özelliklerine göre değişik gruplara ayrılmaktadır.

Sağlık kurumlarında kurum eczaneleri; yatan hastalarla, kanun, tüzük, yönetmelik ve emirler gereğince ilaç verilmesine lüzum görülen hastalara ilaç ve sıhhi malzeme sağlanan yerlerdir. Sağlık kurumlarında, eczacılık konusunda yükseköğrenim görmüş gerekli bilgi ve beceriyi kazanmış başecacı, eczacı ve eczacı teknisyeni gibi personeller tarafından yerine getirilir. Ayrıca sağlık kurumlarında, satın alınacak ilaç listelerini onaylamak, ilaçların hastane içinde kullanımı incelemek (antibiyotik) ve kliniklere dağıtımı konusunda politikalar geliştirmek için eczane ve ilaç komitesi kurulabilmektedir.

Hastanede etkin bir ilaç yönetim sistemi oluşturmak için öncelikle, yeterli düzeyde dokümantasyon içeren aktif bir yönetim tasarımı oluşturulmalıdır.

İlaçların reçetelendirilmesi ve dağıtılması, tedavi sürecinin bir parçası olarak önemli bir yere sahip olmuştur. Reçete, hekimin hastasına verdiği ilaçlar için, eczacıya yazdığı imzalı, teknik bir yazı ve hukuksal anlamda geçerliliği olan resmî bir belgedir.

İlaçların reçetelendirilmesinde matbu, e-reçete veya elektronik ortamdaki reçeteler kullanılmaktadır. Reçetelerde teşhis bilgilerinin yer alması zorunludur.

Yatarak tedavilerde kullanılacak ilaçların Kurumla sözleşmeli/protokollü sağlık kurum ve kuruluşları tarafından temini zorunludur. Yatarak tedavilerde Kurumla sözleşmeli sağlık kurum ve kuruluşları tarafından temin edilemeyen ilaçlar için düzenlenecek reçetelerde “Eczanemizde Yoktur, Yatan/ Günübirlik Hasta” ibaresi ve başhekimlik onayının bulunması zorunludur.

Normal reçete ile verilmesi gereken izlemeye tabi ilaçların kötüye kullanımlarını önlemek amacıyla bahsi geçen ilaçların reçetelerinin eczacılar tarafından renkli reçete sistemi bulunmaktadır. Aşağıda e -reçete ve manuel reçete hakkında bili verilmiştir.

İlaçların parenteral formları ile majistrallerin reçeteye yazılması durumunda en fazla 10 günlük tedavi bedeli ödenir. Reçetede mutlak surette günlük kullanım dozu belirtilir. Sağlık raporu düzenlenmesi hâlinde bu sağlık raporuna istinaden reçete edilen ilaçlar katılım payından muaf tutulur. Sağlık raporu ile belgelendirilen ilaçlar, katılım payı alınmak koşuluyla en fazla üç aylık tedavi dozunda tüm hekimlerce de reçete edilebilir. Manuel reçete, özel durum ve olagaüstü durumlarda manuel olarak düzenlenenebilir.

Türkiye’de 2004 yılından itibaren referans fiyat sistemi uygulanmaktadır. İlaç fiyatları; ürünün Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz ve Yunanistan’daki depocuya satış fiyatlarından en ucuzunun referans fiyat olarak kabul edilmesiyle belirlenmektedir.

Sağlık kurumlarında kullanılan malzeme ve cihazların, hasta ve çalışan ihtiyaçları gözetilerek zamanında temini ve güvenli kullanımlarını sağlamaktır.

Sağlık kuruluşları hastalara kullanacakları tıbbi malzemeler aşağıda yer alan Sağlık Uygulama Tebliği hükümleri doğrultusunda temin etmektedir.

Sağlık kurumları hastaların ayakta tedavi aldıktan sonra kullanılması zorunlu tıbbi malzemeleri reçete edebilmektedir.

Sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi olan hastaların ilaç ve tıbbi malzeme ihtiyacı reçete edilememekte, sağlık kuruluşu tarafından temin edilmesi zorunludur. Sağlık hizmeti sunucuları tarafından temin edilen ilgili branşlara/ürün gruplarına ait Kurumca bedeli karşılanacak tıbbi malzemelerin SUT kodları, tıbbi malzeme alan tanımları ve fiyatları belirlenmiştir. Bu fiyatları sağlık kurumlarının artırma yetkisi bulunmamaktadır.

Kamu İhale Kanununa Tabi Resmî Sağlık Kurum Ve Kuruluşları

SUT eki listelerde yer alan tıbbi malzemelerin temin edilmesi hâlinde, bu listelerdeki birim fiyatlar, sağlık hizmeti sunucuları tarafından hangi fiyatlara temin edildiğine bakılmaksızın geri ödemede esas alınacak olan fiyatlardır.

Özel sağlık kuruluşlarında SUT ve eki listelerde fiyatı yer alan tıbbi malzemeler, belirlenen fiyatları aşmamak üzere fatura tutarı üzerinden ödenir.

Sağlık kuruluşlarında ayaktan tedavi olmuş hastaların tıbbi malzeme temini ve ödeme işlemleri özel şahıslara SUT eki EK -3/C listelerinde yer alan tıbbi malzemeler belirlenen fiyatları aşmamak üzere fatura tutarı üzerinden ödenmektedir

Kurum ile sözleşmesiz sağlık kurum ve kuruluşlarınca acil hâller nedeniyle kullanılan ve SUT’un ilgili maddesi doğrultusunda Kurumca karşılanması gereken tıbbi malzeme bedelleri, şahıs ödemesi olarak SUT hükümleri doğrultusunda Kurumca karşılanır.

Sosyal Güvenlik Kurumu aşağıda belirtilen malzemelerin temin edilmesi ve ödenmesi ile ilgili düzenlemeleri bulunmaktadır. Bu malzemeler temin edilirken SUT 3.3 maddesinde yer alan hükümleri göz önünde bulundurulmalıdır.

Geri ödeme kuruluşları tıbbi malzeme ve ilaç harcamalarını kontrol altına almak, gereksiz tıbbi malzeme ve ilaç kullanımlarını önlemek için malzeme ve ilaç kullanıcılarından katılım payı almaktadır. Yatan hastaların kullanmış oldukları ilaç ve tıbbi malzemeden katılım payı alınmamaktadır. Sağlık raporu ile belgelendirilmek koşuluyla SUT eki “Hasta Katılım Payından Muaf İlaçlar Listesi’nde yer alan hastalıklarda ve listede belirtilen ilaçlardan katılım payı alınmamakta bunun dışındaki ilaçlardan katılım payı alınmaktadır. Katılım payı oranı olarak, ayakta tedavide sağlanan ilaçlar ve tıbbi malzemeler için ilaç bedelinin Kurumdan gelir ve aylık alanlar ile bakmakla yükümlü oldukları kişiler için %10’u, diğer kişiler için %20’si oranında katılım payı alınır.