Sağlık Kurumlarında Teknik ve Tıbbi Cihaz Hizmetleri

Teknik hizmetler; bina ve teknolojik cihazların kurulma, kullanım, bakımonarım ve kalibrasyonları gibi iş ve işlemleri kapsamaktadır. Teknik hizmetlerin kapsamı değişmekle birlikte teknik hizmetlerin odağını çalışmabakım ve onarım hizmetleri ve bahçe hizmetleri oluşturmaktadır. Teknik hizmetlerin sağlık kurumlarına yanlış/hatalı teşhis ve tedavinin azaltılmasına katkı sağlama, cihazların kullanım ömrünü uzatma, cihaz kaynaklı kazaların azaltılmasına katkı sağlama gibi faydaları bulunmaktadır. Teknik hizmetler biriminde çeşitli sayı ve nitelikte personel istihdam edilmekle birlikte hemen tüm teknik hizmetler biriminde mühendis ve teknisyen unvanlı personel bulunmaktadır.

Teknik hizmetlerin önemli bileşenlerinden biri tıbbi cihazlardır. Tıbbi cihaz kapsamı geniş ve bu nedenle tanımlanması zor bir kavramdır. Dünya pazarında ana kategoriler bazında 10.000, farklı versiyon ve modeller dikkate alındığında 90.000 ile 1,5 milyon civarında tıbbi cihaz türü bulunmaktadır.

Tıbbi cihazların çeşitli yararları olduğu gibi bazı riskleri de bulunmaktadır. Tıbbi cihaz riskleri dört grupta toplanmaktadır. Elektriksel riskler: Hem hasta hem de personel için mevcut olan risk türüdür. Çevresel riskler: Atıklar, gürültü, kullanılan yakıtlar gibi unsurlar hem başlı başına risk taşımakta hem de tıbbi cihazlara etki ederek ayrıca tehlike oluşturabilmektedir. Biyolojik riskler: Bu kategori altında öne çıkan en önemli konu hastane enfeksiyonlarıdır. Hastane enfeksiyonları, sağlık bakımı kalitesinin belirleyicilerindendir ve önlem alınmadığı takdirde hastaların sağlık statülerinin daha da kötüleşmesine neden olabilir. Radyasyon riskleri: Radyasyon ve radyoaktif maddeler tıp alanında oldukça önemli katkılar sağlamakla birlikte bu etmenlerin kullanımı çalışan ve hastalar için tehlike oluşturabilmektedir.

Kalibrasyon kavramına karşılık Türkçede “ayar denetimi” kavramı kullanılmaktadır. Kalibrasyon ile cihaz ve diğer araçlardan kaynaklanacak her türlü istenmeyen durum önlenebilmektedir. Tıbbi cihazlarda kalibrasyon bir ya da birden fazla kez gerekli olabilmektedir. Cihazların kalibrasyonunda farklı yöntemlerden yararlanılmaktadır. Mekanik kalibrasyon: Tıbbi cihazların mekanik kısımlarının kalibrasyonudur. Sıcaklık kalibrasyonu: Cihazların sıcaklık açısından kalibrasyonunun yapılmasıdır. Fiziksel kalibrasyon: Cihazların optik, radyoaktivite ve manyetik alan kalibrasyonlarının yapıldığı kalibrasyon yöntemidir. Kimyasal kalibrasyon: Kimyasal ölçüm yapan cihazların kalibrasyonlarının yapıldığı yöntemdir. Türkiye’de kuruluşlar kalibrasyon yapabilme yetkisini Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna başvurarak elde etmektedir. Kuruluşlar, yönetmelikte belirtilen belgeler ile kuruma başvurmakta ve kurumun uygun görmesi durumunda kalibrasyon yapabilme yetkisini elde etmektedirler.

Tıbbi cihaz sektörü ülkeler arasında farklılık göstermektedir ve şırıngadan, tomografi cihazına, biyoenformatiğe kadar çeşitli ürün grupları ve teknolojileri içeren bir sektördür. İlaç sektörü ile birlikte sağlık sektörü için vazgeçilmez bir unsurdur. Sektör, imalat sanayi için inovasyon ve katma değer sağlamakta ve yüksek büyüme hızı ile ekonomileri desteklemektedir.

Türkiye’nin tıbbi cihaz sektöründe güçlü-zayıf yönlerinin olduğu ve olası tehdit ve fırsatların da bulunduğu söylenebilir. Güçlü yönler olarak tıbbi teknoloji alanında artan yatırımlar ve gelişmiş ülkelere kıyasla daha ucuz kalifiye iş gücü; zayıf yönler olarak sektöre bütünsel bakış eksikliği ve sektöre özgü istatistiklerin yetersizliği öne çıkmaktadır. Sektörde fırsatlar olarak coğrafi konum, yaşlanan nüfus ve sağlık turizmi; sektöre yönelik tehditler olarak ise uluslararası rekabet, beyin göçü ve ithalat baskısı öne çıkmaktadır.