Sağlık Hizmetlerinin Mahiyeti ve Özgün Yapısı

Sağlık hizmetleri, çeşitli sağlık kurum ve kuruluşlarında hastalıkların teşhis ve tedavisi ile insanların mevcut sağlıklarının korunması için değişik tip sağlık personeli tarafından yürütülen çabaların tümüdür.

Sağlık hizmetlerinde etkinlik göstergeleri olarak değerlendirilen demografik, nüfus, yaşam, ekonomik, hastane ve sağlık insan gücü göstergeleri ülkelerin sundukları sağlık hizmetlerinin etkinlik ve verimliliğini de belirleyebilmektedirler. Örneğin, bir ülkede hastane sayısı yeterli; ancak sağlık insan gücünü temsil eden doktor, hemşire ve diğer sağlık çalışanları yetersiz ise o ülkede etkili ve verimli sağlık hizmeti sunulması mümkün olmaz. Yine hastane ve personel yeterli olsa bile ekonomik yetersizlik dolayısı ile tıbbi malzeme alınamaması da sağlık hizmetlerinin etkin ve verimliliğini olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle, sağlık hizmetlerinde etkinlik göstergeleri olarak değerlendirilen hususların aynı zamanda birbirlerini destekleyici ve tamamlayıcı unsurlar olduğunu da bilmek gerekmektedir.

Sağlık hizmetlerini üretmenin amacı, tüm toplumun sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlamaktır. Sağlık hizmetleri arz ettiği çeşitli özelliklerden dolayı en demokratik ülkelerde bile devlet tarafından karşılanabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün "Sağlık hizmetleri, devletin iktisadi işlevinin en az düzeyde olduğu ülkelerde bile kamu işlevidir." tanımını vermesi de sağlık hizmetlerinin kamusal bir yönünün olduğunu ortaya koymaktadır .

Sağlık hizmetleri piyasası iktisadi anlamdaki piyasa yapısından etkilenmekle beraber, belli özelliklerinden dolayı bu piyasadan ayrışmaktadır. Bunların başlıcaları; hastaların bilgi sahibi olmalarındaki sınırlılıklar, tedavinin maliyetinin tam olarak bilinememesi, doktorlar arasında rekabetin sınırlı olması, sağlık hizmetlerinin büyük dışsallıklara sahip olması, devletin müdalesinin gerekliliği hekimlerin eğitim durumlarının farklılığı gibi hususlardır.

Temel sağlık hizmetleri, koruyucu sağlık hizmetleri ve tedavi edici sağlık hizmetlerinden oluşmaktadır. Ancak bunlara bazen de rehabilitasyon hizmetleri de eklenebilmektedir.

Gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler için en önemli sağlık hizmeti, koruyucu sağlık hizmetidir. Böylece hastalığın ortaya çıkması veya yayılması önlenerek hem ucuz maliyetle sonuç alınmakta hem de uygulama daha kolay olmaktadır.

Toplumsal düzeyde sağlık hizmetlerinin değeri, ona aktarılan toplam kaynakların değeri kadardır. Bireysel düzeyde ise, kendisi için ayrılabilecek bireysel kaynakların değeri kadardır.

Sağlık hizmetlerindeki temel etkinlik göstergeleri olarak bakılması gerekenler; nüfus ve yaşam göstergeleri, ekonomik göstergeler, hastane göstergeleri ve sağlık insan gücü göstergeleridir.

Sağlık hizmetleri piyasası tam olarak ekonomik metodlarla işletilemese de uygun olan yöntem ve metodların seçilmesiyle bu piyasadaki etkinlik ve verimliliğin arttırılabileceği söylenebilir. Özellikle son yıllarda sağlık sektöründe özel hastanelerin başarısı bunun göstergesi olarak kabul edilebilir.

Sağlık hizmetlerinin sunulmasında hastanelerle birlikte en önemli unsurlardan birisi de sağlık sektöründe çalışanlardır. Sağlık insan gücünün belirlenmesindeki amaç; nüfusun ihtiyacı olan teknik elemanın yetiştirilmesi ve gelecek projeksiyonlarının yapılması, ihtiyaca göre etkili bir dağılımın gerçekleştirilmesi, sağlık personelinin ücreti konusunda yeterince kaynak temin edilebilmesi gibi unsurların yerine getirilebilmesidir .

Türkiye, sağlık insan gücü açısından Avrupa Birliği ve diğer gelişmiş ülkelerin gerisinde, az gelişmiş ülkelerin ise ilerisindedir .