Sağlık Ekibi Üyesi Olarak Ebe

Ebelik Mesleğinin Tanımı

Ebe, özellikle anne ve çocuk sağlığının korunması ve geliştirilmesi amacı ile yürütülen hizmetlerde sorumluluk almış sağlık ekibi üyesidir. Anne ve çocuk mortalite ve morbiditesini azaltmaya odaklanan ebelik, yaşamsal bir hizmet vermektedir. Ebe, İngilizce’de “wise woman: akıllı kadın” ya da “with woman: kadınla birlikte, kadını destekleyen” demektir.

Ebe, uygulandığı ülkelerde geçerliliği kabul edilmiş “ebelik eğitimi” programına girmeyi hak kazandıktan sonra, bu programı başarı ile tamamlayarak ebelik mesleğini yerine getirmek üzere kaydı/tescili yapılan ya da kendisine yasal hak olarak izin verilen kişidir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), “21. Yüzyılda Herkes İçin Sağlık Hedefleri”inde yer alan “Yaşama Sağlıklı Başlanması Hedefi” ebelik mesleğinin aile ve toplum için önemini ortaya koymaktadır.

Dünyada Ebelik Mesleğinin Tarihsel Gelişimi

Ebelik, insanlığın varoluşu ile başlamış yeryüzünün en eski mesleklerindendir. Ebelik eski çağlarda anneden kıza geçen, usta- çırak yöntemi ile yetişen görgü ve deneyime dayanan bir meslek olarak başlamıştır. Çin’de ebenin toplumsal konumu prenseslerden daha yukarıda tutulmuştur. Kleopatra’nın en az beş kraliyet ebesinin yardımı ile doğum yaptığı gösterilmiştir. Eski Yunan’da Hipokrat’ın bazı doğumlara yardım ettiği bu nedenle de ona “erkek babaanne” dendiği bilinmektedir. Efesli Soranus MS 98 -138 ebelik hakkında yazılar yazmış ders vermiştir. “Gynaecolojy” isimli bir kitap yazmıştır. 1560 senesinde Fransız Kralı III. Henry ebelik öğreniminde belirli ölçütleri belirleyerek, ebelerin mülakatlara girmesine imkân tanımıştır. 1733 de Marie Louise La Chapalle (1769- 1821 ) adlı ebelik öğretmeni forseps uygulamalarındaki tekniği ile tanınmış 3 ciltlik bir kitap yazmıştır.

Türkiye'de Ebelik Mesleğinin Tarihsel Gelişimi

Ebelik, Türk kültüründe çok saygı ve itibar görmüş, iyi yaşamış bir meslek grubudur. Orta Asya Türklerinde doğuma önem veriliyor ve ebeler doğumda yer alıyordu. Osmanlılarda ebeler saray ebeleri, kibar ebeleri, halk ebeleri olarak 3 gruba ayrılmaktadır. Türkiye’de ilk ebelik eğitimi 1840’lı yıllarda kurs düzeyinde başlamıştır. 1840 yılında Mekteb -i Tıbbiye’ye sınavla ebeler alınmaya başlanmıştır. 1909 yılında Dr. Besim Ömer Paşa’nın önderliğinde ilk ebe okulu açılmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra ebelik eğitimde köklü değişmeler görülmüştür. 1928 yılında yürürlüğe giren 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun ile diplomasız ebelerin doğum yaptırması yasaklanmıştır. Artan ebe ihtiyacını karşılamak amacıyla Sağlık Bakanlığı 1937 yılında ilk “Köy Ebe Okulu” nu açmıştır. 1978 yılında köy ebe okulları kapatılarak, ebelik eğitimi için sağlık meslek lisesi bazında eğitime geçilerek, 4 yıllık eğitim hayatı başlamıştır. 1996 yılından itibaren bu okullara öğrenci alımı durdurulmuştur. 1995 yılında yapılan Yüksek Sağlık Şurası’nda ebelik eğitimin yalnızca üniversitelerde ve lisans düzeyinde yapılması karara bağlanmıştır.

1997- 1998 eğitim - öğretim yılından itibaren Türkiye’de sadece lisans düzeyinde ebelik eğitimi yapılmaktadır. Ebelikte yüksek lisans eğitimi 2000 yılında, doktora eğitimi ise 2013 yılında başlamıştır.

Ebenin Yasal Görev, Yetki ve Sorumlulukları

Türkiye’de ebelerin görev, yetki ve sorumlulukları 1928 tarih 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, bu kanunda yapılan değişiklikler ve bazı yönetmeliklerle belirlenmiştir.