Operasyonel Risk Yönetimi

Operasyonel Risk; uygun olmayan ya da işlemeyen iç süreçler, insanlar, sistemler ya da dış etkenler nedeniyle ortaya çıkabilecek zarara uğrama riskidir. Organizasyon, iş akışı, teknoloji, insan gücü çerçevesinde oluşabilecek, kurumu maddi veya itibari kayba uğratacak, kredi ve piyasa riski dışında kalan ve geçmiş verilerden yola çıkarak istatistiksel ölçümleme yapılabilecek her türlü riski içermektedir.

Basel II kriterleri operasyonel risk ölçümü ve yönetimine ilişkin bazı standartlar belirlemekte ve kurumları bu temel kavramlar çerçevesinde operasyonel risklerini kontrol altına alacak, ölçecek ve yönetecek sistemleri kurmaya teşvik etmektedir. Genel olarak operasyonel riskler; kurum içi kontrollerdeki aksamalar ve süreçlerin doğru sıralanmaması ile şirket yönetimindeki hatalardan kaynaklanır. Operasyonel risk sistemi ise, kurumun Operasyonel Risklerini minimum düzeye indirmek amacını taşır. Kurumun tüm faaliyet alanlarına ilişkin risk noktalarının tespit edilmesini sağlar ve ayrıca, ürün ve süreç bazında “Risk Odaklı” denetim yapılmasını sağlar. Sistemin temel hedefi, süreç ve hizmet kalitesinde sürekli iyileştirme sağlanmasıdır.

İnsan kaynaklı operasyonel risk; banka personelinin görevi esnasında hatalı işlem yapması, yapması gereken görevleri yerine getirmeyi atlaması, eksik işlem yapması, kasıtlı olarak banka kıymetlerine zarar vermesi, görevi gereği sahip olduğu bilgi, yetkileri suistimal etmesi, banka malını zimmetine geçirmesi nedeniyle banka kaybı oluşmasıdır.

Süreç kaynaklı operasyonel risk; Banka iş süreçlerinin tanımlı olmaması, verimli ve gerekli teknolojik altyapı ile desteklenmemiş olması, hatalı ve riske açık iş akışları barındırması ve yasal mevzuata aykırılıklar içermesi gibi nedenlerden banka kaybı oluşmasıdır.

Sistem kaynaklı operasyonel risk; bankanın kullanmış olduğu bankacılık bilgi işlem sistemi ile diğer iç ve dış sistemlerindeki yazılım, donanım, telekomünikasyon kaynaklı yaşanabilecek her türlü kesinti, çökme, işlemi gerçekleştirememe, yanlış gerçekleştirme sebebiyle banka kaybı doğmasıdır.

Dışsal Faktörler kaynaklı operasyonel risk; Bankanın uygulama ve kontrolleri haricinde banka mensubu olmayan kişi ve kuruluşların suistimale yönelik uygulamaları veya edimlerini yerine getirememesi ile her türlü doğal nedenlerle (deprem, sel, yangın) banka kaybı oluşmasıdır.

Operasyonel Kayıpda üç önemli nokta vardır;

• Operasyonel Kayıp Olayının Ortaya Çıkma Olasılığı
• Operasyonel Kayıp Olayının Etkisi
• Operasyonel Kayıp Olayının Önem Derecesi

Üç tip kayıptan sözedilebilir;

Doğrudan Kayıp: Kurum varlıkları üzerinde oluşan bir kayıp ya da gelirlerdeki azalma ile açıklanmaktadır.

Dolaylı Kayıp: Oluşan kaybın maddi zararının yanında, Kurum itibarına vereceği zarar ve müşteri kaybı olarak açıklanmaktadır.

Fırsat Maliyeti: Kurumun operasyonel zararları sonucu katlanmış olduğu maliyetleri başka bir alanda yatırıma dönüştürememesi sonucu kaybettiği gelirler olarak açıklanmaktadır.

Operasyonel risk sermaye tamponu hesaplaması için 3 farklı yaklaşım tanımlanmaktadır;

• Temel Gösterge Yaklaşımı
• Standart Yaklaşım
• Gelişmiş Ölçüm Yaklaşımı