Piyasa Riski

Piyasa riski, her hangi bir finansal varlığın işlem gördüğü piyasada meydana gelen fiyat hareketleri nedeniyle yatırımcısını zarara uğratma riskidir. Dolayısıyla, hisse senetlerinden döviz ve emtialara kadar çok sayıda finansal varlık piyasa riskinin etkilerine açıktırlar. Genel anlamda yatırım yapılabilecek tüm finansal varlıkların fiyatlarında gözlenen dalgalanmalar, o varlık bakımından piyasa riski olarak nitelendirilebilir. Piyasa riski, daha geniş anlamda finansal piyasaların genel performanslarını etkileyen unsurların neden olduğu zararlar olarak da tanımlanmaktadır.

Piyasa risklerinden korunabilmenin bilinen en iyi yolu portföy yönetimi tekniklerinin kullanılmasıdır. Bu anlamda çeşitli finansal varlıklardan meydana getirilen portföyler çeşitlendirme etkisi sayesinde riski düşürmekte ve makul getiriler sağlanmasına imkân vermektedir. Portföy yönetiminde temel strateji riskle uyumlu getiri oranları hedeflenmesi veya hedeflenen getiri oranı için riskin düşürülmesi çabasına girişilmesi olarak özetlenebilir. Portföy yönetimi teknikleri, tek başlarına ciddi ölçüde riskli olan varlıkların hem olabildiğince zıt korelasyonlu olmaları gözetilerek hem de uygun oranlarda bir araya getirilmeleriyle riskleri önemli ölçüde düşürürken ciddi getirilere kapı açabilir.

Piyasa riski yaygın olarak riske maruz değer yaklaşımıyla ölçülmekte ve analiz edilmektedir. Bu yaklaşım çeşitli benzeşim (simülasyon) yöntemlerine ek olarak alternatif değerleme teknikleriyle de icra edilebilmektedir. Oldukça karmaşık hesaplamalar gerektirdiğinden ciddi bir teknik bilgi birikimi gerektirse de, finans kesiminde hâlâ önemini korumaktadır. Son yıllarda riske maruz değer yaklaşımına ek olarak ekonomik sermaye modellemesi yönteminin de önemi artmıştır. Birçok finansal aracı piyasa risklerinin analizi ve yönetiminde bu iki modelleme tekniğini birlikte kullanmaktadır.

Piyasa riski, finans piyasalarında işlem gören hemen tüm varlıklardan doğabilir ve bu nedenle farklı yapıdaki her finansal varlık için çeşitli unsurlardan da etkilenebilir. Piyasa riskinin hisse senetleri riski, para veya kur riski, faiz veya faiz oranı riski, emtia riski gibi türleri vardır. Bazı kaynaklarda, kredi ve likidite riskleri de piyasa riski türleri arasında sayılmaktadır. Ama bunlardan kur ve faiz riskleri diğerlerinden daha temel ve önemli kabul edilmektedir.

Piyasa riskinin yönetilmesinde yatırım araçlarının getiri yapısı (yani sabit veya değişken getirili olup olmadığı), vade uzunluğu, yatırıma tahsis edilecek kaynak büyüklüğü gibi unsurlar önemlidir. Diğer yandan ilgili yatırım aracının oynaklığı da son derece önemlidir. Getirileri yüksek oynaklık gösteren yatırım araçları bile çağdaş risk yönetimi teknikleriyle yönetilebilir. Bu bağlamda portföy yönetimi yaklaşımı en temel ve bilinen yönetsel araçtır. Farklı risk getiri kompozisyonundaki yatırım araçlarından bir portföy oluşturularak etkin bir çeşitlendirme ile riskin düşürülmesi esasına dayanmaktadır.

Son yıllarda piyasa riskinin önemi artmış ve bu riskten korunma amacıyla mevcut risk yönetimi tekniklerinin daha etkin bir şekilde kullanılmasına çalışılmaktadır. 2008 Küresel Krizinde başta yatırım bankaları ve ticari bankalar olmak üzere birçok finansal aracılık türü yüksek piyasa risklerine maruz kalmış ve finans sistemi tarihin en önemli sarsıntılarından birisini yaşamıştır. Bu gelişmeler hem akademisyenlere hem de uygulamacılara piyasa riskini etkin bir şekilde yönetmenin önemini açıkça göstermiştir.