Stres Testi Ve Senaryo Analizleri
Stres testi uç olaylarda esnekliği değerlemede kullanılan çeşitli teknikleri içeren genel bir terimdir.
Finans literatüründe stres testi geleneksel olarak varlık portföyleriyle alakalıdır. Stres testi olağanüstü zararlara neden olabilecek pozisyonların belirlenmesi ve yönetilmesi süreci olarak tanımlanan anahtar bir risk yönetim aracıdır. Bu; senaryo analizi, stres modelleri, oynaklıklar ve korelasyonlar ve politika cevaplarından teşekkül eden bir dizi araçlarla icra edilebilir.
Stres testleri belirli bir sistemi veya varlığın istikrarını belirlemede kullanılır. Bunlar normal kapasitenin, sıklıkla bir kırılma noktasının üzerinde sonuçları gözlemleyebilmek için yapılan testlerdir. Hem Basel Komitesinin Ocak 1996 tarihindeki pazar riskiyle ilgili çalışması hem de Avrupa Birliği direktifi, bir bankanın iç model kullanabilmesini banka denetim otoritelerince onaylanması şartına bağlamıştır. Her iki çalışma modelin onaylamasında stres testini ön koşullardan birisi olarak kabul etmiştir. Bu testler, gitgide ticari bankaların veya tüm finansal sistemin yaygın şoklara karşı hassasiyetlerini ölçme amacıyla daha geniş bağlamda kullanılmaktadır.
. Günümüzde hemen hemen bütün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde finansal kurumları düzenleyen ve denetleyen otoriteler tarafından finansal kurumların sağlamlığını test etmede stres testleri ve senaryo analizleri sıklıkla kullanılmakta olup risk yönetiminde önemli katkı sağladığı ifade edilmektedir.
Günümüzde çoğu finansal kurum risklerinin pek çoğunu RMD bazlı modellerle ölçmektedir. RMD, bir portföyün belirli bir güven seviyesinde gerçekleşebilecek olası maksimum değer kaybını göstermesi nedeniyle önemli bir risk ölçüm tekniği olmasına rağmen yetersiz kalmaktadır.
RMD rakamı görece daha sık gözlenen ve sadece günlük fiyat hareketlerini açıklarken, stres testleri ve senaryo analizleri piyasada olağanüstü durumlarda kaybedilebilecek tutarı açıklamaktadır. RMD endüstri standardı hâline gelmiş amprik verilere dayandığından olağanüstü piyasa koşullarındaki portföyün veya işkolunun performansını yakalayabilmesi güç olmaktadır.
Stres testleri RMD’nin yakalayamadığı risk boyutları hakkında bilgi sağlamakta ve geleceğe yönelik sonuçları da ortaya koyabilmektedir. Aynı zamanda maruz kalınacak kaybın kurumun risk katlanma düzeyinin içinde olup olmadığının belirlenmesini de sağlamaktadır. Bulunan sonuç kurumun katlanmak istediği riskin üstünde ise mevcut pozisyonlar değiştirilebilmekte veya fazla tutar için bir korunma stratejisi oluşturulabilmektedir.
Stres testlerinin kullanılmasının iki nedeni vardır. Bunlardan birincisi, RMD modellerinin güven aralığını aşan ihtimallerinin gerçekleşmesi durumunda zararın ne olacağının tahmin edilememesidir. Stres testi bu zararın ne olacağının tahmininde kullanılır. İkincisi ise RMD hesaplamalarının dayandığı varsayımların gerçekçi olmamasıdır.
Stres testi yönteminin testlerin stres senaryosunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğiyle ilgili herhangi bir olasılık bilgisi vermemesi stres testlerinin yorumlanmasını güçleştirdiğinden eleştirilmektedir.
Stres testi yönteminin testlerin stres senaryosunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğiyle ilgili herhangi bir olasılık bilgisi vermemesi stres testlerinin yorumlanmasını güçleştirdiğinden eleştirilmektedir.
Stres testleri belirli bir senaryonun gerçekleşmesi durumunda uğrayacağımız zararın hesaplanmasında kullanılmaktadır.
Stres testleri stres testlerine konu olan senaryonun gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda olasılık tahmininde bulunmadığından RMD modelleri stres testlerine göre daha objektif ve kullanışlı kabul edilmektedir. Bir yönetici stres testlerinde kullanılan senaryonun olanaksız olduğunu varsayıyorsa bu testin sonuçları onun için kullanışsız bilgi haline gelmektedir.
Bir diğer eksiklik de, piyasa riskleri kısa zamanda ortaya çıkarken ve etkileri ölçülebilirken, kredi risklerinin ortaya çıkması ve etkilerinin ölçülmesi daha uzun zaman aldığından stres testi tüm riskleri içerecek şekilde yapılamamaktadır.