Kavramsal Olarak Kriz

Kriz; “ bir işletmenin kriz öngörme ve önleme mekanizmalarını yetersiz bırakan, işletmenin üst düzey hedeflerini ve işleyiş düzenini tehdit eden, işletmenin yaşamını tehdit eden, karar verilip uygulamaya geçilmeden önce tepki süresini kısıtlayan ve oluşumuyla da karar vericiler için sürpriz niteliği taşıyarak işletmede gerilim yaratan durumdur.Krizin ne olduğu ve/veya olmadığı hakkında düşünürken-konuşurken psikolojik, sosyo-politik ve teknolojik-yapısal bakış açılarıyla değerlendirmek gerekir.

Krizin Tarihsel Gelişimi

Örgütlerin etkin olması ve değişmesi yönünde kritik bir etkiye sahip olan kriz konusunda ”subjektif yaklaşım” ve “objektif yaklaşım” olmak üzere iki temel yaklaşım bulunmaktadır.

Subjektif yaklaşım: Subjektif yaklaşım genel olarak sezgiye yöneliktir. Krizin işletme yönetiminin sezgilerine ve algılamasına bağlı olarak ortaya çıktığını öne sürmektedir.

Objektif yaklaşım: Objektif yaklaşım işletmeyi bir sistem olarak görür. İşletme sistemini oluşturan alt sistemlerden birinin bozulmasına bağlı olarak krizin ortaya çıktığını savunur.

Krizin Özellikleri

Belirsizlik, krizin ve kriz dönemlerinin en belirgin ve gerilim yaratıcı özelliğidir. Kriz; örgütleri belirsiz, sisli bir ortam içine sokmakta, bu nedenle de hem örgütlerin hem de örgüt çalışanlarının ne yapacaklarını bilemedikleri bir kaos ortamı yaratmaktadır. İşletme için belirsizlik ortamı yaratmasının krizin tehdit, zaman baskısı ve sürpriz olmak üzere dikkat çeken üç temel özelliği bulunmaktadır.

Krizin Türleri

Kriz türü, insanların krizleri nasıl gördükleri, nasıl yorumlamaları gerektiği noktasında işletmelere genel bir çerçeve çizdiği için önemlidir. Bu noktada kriz dönemlerinde kamuoyu ile kurulan iletişim bağlamında fonksiyonel olan kriz iletişimi de kriz türlerine ve mesaj kodlama stratejilerine göre değişiklik göstermektedir.

Krizlerin planlanması, krizlerin isimlendirilip analiz edilmesine, krizleri kontrol altına almada krizin belirsizliğini azaltmaya yardımcı olması noktasında yapılacak ilk adımdır. Kriz yöneticilerinin kullandığı kriz iletişim stratejileri kriz türlerine göre planlanmalı ve seçilmelidir. Çünkü kriz türü kriz durumunda sorumluluğun niteliği açısından önemli bir durumdur.

Örgütlerin içsel ve dışsal faktörleri açısından ortaya çıkan krizler kapsamında, birçok bilim adamı farklı bileşenlere dayanarak farklı kriz türü sınıflandırması yapmıştır.

Geniş ölçüde kabul gören Mitroff’un tanımladığı kriz neden ve türleri yedi kategorik kriz nedeni ortaya çıkarmıştır: Bu yedi neden çerçevesinde, toplamda 45 kriz türü belirlemiştir. Mitroff’un detaylı bir şekilde tanımladığı kriz neden ve türleri şöyledir:

Ekonomik nedenlerden oluşan krizler:
Bilgiye dayalı krizler
Psikopatolojik krizler
İnsan kaynaklarına yönelik krizler
İtibarla ilgili krizler
Çevresel etmenlerden kaynaklanan doğal afetler (fiziksel etkenler)
Doğal felaketlerden kaynaklanan krizlerdir.