Serbest Zaman Tarihçesi

Serbest Zaman Kavramı

Serbest zaman kelimesi, en temel anlamıyla bireyin iş, çalışma, uyku ve ev işlerinden sonra özgürce kullanabileceği zaman dilimidir.

Serbest zaman; vakit olan serbest zaman, etkinlik olarak serbest zaman, yaşam biçimi olarak serbest zaman ve rekreasyon olarak serbest zaman olarak incelenebilmektedir.

Serbest Zaman Kuramları: Akış kuramı, hiyerarşik serbest zaman kısıtları modeli, Neulinger'in serbest zaman paradigması teorisi.

Serbest Zamanın Tarihsel Gelişimi

Bu süreçleri genelde beş evrede ele almak mümkündür. Bunlar; İlk Uygarlıklar, Antik Yunan ve Roma, Orta Çağ, Rönesans ve Reform, Sanayi Devrimi ve Modern Dönem.

1. İlk Uygarlıklar: İlk uygarlıklarda birincil amacın hayatta kalma olgusu olması ve avcılık etkinlikleri beraberinde bu durumlara ilişkin günümüzdeki ismiyle sportif etkinlikler diye nitelendirebileceğimiz oyunları getirmiştir. Bu oyunlar içerisinde ok, mızrak ve benzeri aletleri barındıran ve aslında serbest zamanlarda geçekleşen fakat bireyin avcılık ya da savaş gibi durumlarda hazırlıklı olmasını sağlayan etkinliklerdir.
2. Antik Yunan ve Roma: Antik Yunan döneminde serbest zaman anlayışı ilk uygarlıklardan farklı olarak sadece dinlenme ya da eğlenme gibi etkinlikleri değil aynı zamanda sosyal, sportif ve kültürel açıdan yararlı olma olgusunu içeren öğrenmeyi de içermektedir. Roma da ise serbest zaman faydacı bir anlayışla değerlendirilerek sosyal, kültürel ve zihinsel gelişim daha az önemsemişlerdir.
3. Orta Çağ: Orta Çağ’da Katolik Kilisesi ibadet ve çalışma üzerinde çok güçlü bir yer edinerek putperestlerden kaldığı düşüncesiyle ve yaşamın amacının bir sonraki hayata hazırlanmak olduğunu savunarak serbest zaman etkinliklerinin bir çoğunu yasaklama arayışına girmişlerdir.
4. Rönesans ve Reform Hareketleri: Rönesans döneminde yayılan özgür düşünce ile birlikte sanatçılar, düşünürler, ressamlar, heykeltıraşlar, dansçılar özgür olarak serbest zamanlarını kullanmaya başlamışlardır.Reform hareketleri ise Orta Çağ'daki dinsel baskılar nedeniyle aylaklık olarak açıklanan oyun, eğlence ve dinlence yani serbest zaman algısının ve kısıtlamalara maruz kalan rekreasyon anlayışının değişimini sağlamıştır.
5. Sanayi Devrimi ve Modern Dönem: Sanayi devriminin serbest zaman anlayışının ve serbest zaman sürelerinin artışında önemli bir yeri vardır. Sanayi devrimi ile birlikte artan makineleşme bedensel işin artık makineler aracılığı ile ve daha kısa sürede yapılmasına imkân vermiştir. Sanayi devrimi ile kırsal alanda insan gücüne ihtiyaç azalmış fakat şehirlerde artmıştır ve kentleşme olgusu meydana gelmiştir. Bu hızlı teknolojik gelişim ve kentleşme kültürel yapıda ve toplumsal kurumlarda da çeşitli değişimlere neden olmuştur. Kent ortamında meydana gelen bu gelişim ve değişimler serbest zaman ve rekreasyon olgusunu ön plana çıkarmıştır.
6. Ülkemiz İçin Serbest Zamanın Tarihsel Gelişimi: İnsanlık tarihinde olduğu gibi ülkemiz tarihinde de serbest zaman etkinlikleri çok uzun süreden beri devam etmektedir. Fakat serbest zaman anlayışı toplum yaşantısında meydana gelen değişimlere paralel olarak farklılıklar göstermiştir. Bu değişimdeki ana unsurlardan yerleşik hayata geçiş, İslamiyet’in kabulü, devlet ve dolayısıyla yönetim yapısındaki değişimlerdir.