Rekreasyonun Stres Üzerine Etkileri

Teknoloji ve sanayi alanında yaşanan ilerlemeler ile insanların gündelik hayatında rahatlamalar sağlayarak insanlara kolaylıklar getirmiştir.

Yaşanan bu kolaylıklarla ile birlikte bireylerin çalışma süreleri azaltmış ve çalışma zamanı dışında serbest zaman kavramının ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Boş zaman diliminde bireylerin rahatlatıcı, eğlendirici, mutluluk verici ve stresten uzak tutan faaliyetlerde bulunması bireylerde yaşamsal doyum hissi oluşturarak hayattan daha fazla keyif almalarını sağlamaktadır.

Günümüz şartlarında artık stres (zorlanma), modern hayatın önemli bir parçası haline gelmiş ve modern çağın hastalığı olarak kabul edilmiştir.

Günlük rutin yaşamımızda değişikliğe neden herhangi bir şey, stres vericidir. Vücut sağlığımızda meydana gelecek bir değişiklik de strese yol açar.

Stres insanın normal işlevlerini olumsuz yönde etkilediği gibi, strese uzun süre maruz kalmak insanda değişik sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına da yol açmaktadır.

Stres kelime anlamı olarak gerilim, gerginlik, bunalım ifadelerine karşılık gelmektedir. Kavramsal olarak ise bireylerin çevresel tehdit unsurlarına karşı gösterdiği tepki olarak tanımlanmaktadır.

İnsanlar stresi genellikle olumsuz olarak algılasa da her zaman olumsuz bir durum olarak görülmemelidir.

Bazı kişileri, stres olumlu bir şekilde etkiler ve hedeflerine ulaşmalarında yardımcı olur, bu da olumlu stres olarak adlandırılır. Olumsuz stres ise bireyler üzerinde zarara neden olan stres olarak tanımlanır.

Stres, insanların hayatta başarılı olması için belli bir oranda olmalıdır. Üst düzey stres bireyleri motive eder, amaçlarına ulaşmada yardımcı olur.

Stres bireyden bireye farklılık gösteren bir durumdur. Bir stres faktörü (stresör) herhangi bir bireyde yoğun bir stres oluştururken, başka bir bireyde hiçbir etki oluşturmayabilir.

Organizma stres karşısında savaş ya da kaç tepkisi geliştirir.

Bu tepki üç aşamada gelişir. Alarm aşaması, direnme aşaması ve tükenme aşamasıdır.

Stres kavramı birçok sebepten dolayı ortaya çıkabilir. Stresi ortaya çıkaran bu nedenlere stresör adı verilir.

Kişilik ve kişilik özellikleri, cinsiyet, yaş, yaşam tarzı, kontrol edilebilirlik, yordanabilirlik, sınırların zorlanması baskı, içsel çatışma ve engellenme stresin nedenleri arasında yer almaktadır.

Stresin organizma üzerinde üç ana belirtisi olduğundan bahsedilmektedir. Bunlar; Fiziksel, davranışsal ve psikolojik -duygusal belirtilerdir.

Stresin beden üzerinde fizyolojik, ruhsal ve davranışsal olarak gruplandırılan zararları mevcuttur.

Stresle baş etme stres yaşantısının yer aldığı bağlamda, bedensel ve psikolojik aşırı uyarılma halini ve bunu belirleyen etkenleri azaltmaya ya da yok etmeye yönelik bedensel, bilişsel, duygusal ve davranışsal düzeylerde gösterilen çabalar olarak tanımlanmaktadır.

Kişilerde stres yaratan nedenler faklı olduğu kadar, kişilerin stres durumuna verdiği yanıtlar da farklıdır.

Kişilerin strese yanıt verme şekli, yetiştirilme tarzı, kendine olan güveni, kişinin kendine ve dünyaya bakış açısı, kişinin davranış ve düşüncelerinin kendisini nasıl yönlendirdiği, maruz kaldığı stresörlerin sayısı, süresi ve şiddeti, sosyal destek kaynakları, geçmişte yaşamış olduğu stres tecrübeleri gibi çeşitli etkenlere bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir.

Bireyler stresle başetmede; bedene yönelik, zihine yönelik, maneviyatla ve duygusal yolla başetme yöntemi geliştirir.

Boş zaman ve boş zaman faaliyetlerinin (rekreasyon) stres ile baş etmede üstlendiği rolü duygusal odaklı başa çıkma yöntemi olarak nitelendirebiliriz.

Stresle mücadelede başvurulan yöntemler arasında boş zaman(rekreayon) faaliyetleri dikkat çekici bir şekilde artmaktadır.

Özellikle baş edebilme aracı olarak kullanılabilecek bu rekreasyon faaliyetlerinin bireyler üzerinde olumsuz bir etkisinin olmaması bu faaliyetleri daha fazla tercih edilebilir kılmaktadır.

Rekreatif etkinliklerde öncelikle, zaman zaman strese neden olan iş veya çalışma ortamından bireyleri uzaklaştırarak farklı bir alanda farklı etkinliklerle uğraşıp, bu sayede bireylerin ruhsal ve fiziksel açıdan dinlenme ve yenilenmenin sağlaması amaçlanmaktadır.

Rekreaktif etkinlikler sayesinde insanlar strese neden olan ortam veya ilişkilerden uzaklaşma fırsatı bulur, ruhsal açıdan kendilerini kontrol edebilir ve böylelikle bireylerin stres ile baş etmesine imkân sağlayarak fiziksel ve ruhsal yönden rahatlamasına yardımcı olur.

Stresin üstesinden gelmede boş zaman hiyerarşik boyutları boş zaman inanışları ve stratejileri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Boş zaman başa çıkma inanışları ile bireylerin serbest zamanlarının ve bu serbest zamanlarda yaptıkları rekreatif etkinliklerin stres ile baş etmede onlara yardımcı olabileceğine dair kişilerin genel inançları olarak tanımlanmaktadır.

Hiyerarşik Boyutlar; boş zaman inanışları (özerklik, boş zaman yetkisi, boş zaman arkadaşlığı) ve boş zaman stratejileri (boş zaman arkadaşlığı, geçici başa çıkma, ruh hali yükseltme) olmak üzere iki alt boyuta ayrılmaktadır.

Boş zaman başa çıkma stratejileri, kişinin stresin üstesinden gelmesindeki eylem sürecini ifade eder. Kişiler stresli bir olayla karşılaştıkları zaman bu olaya cevap vermede belirli bir başa çıkma eylemi içerisinde olabilir.

Boş zaman (rekreasyon) stratejileri boyutları; boş zaman arkadaşlığı, geçici başa çıkma ve ruh halini yükseltme şeklindedir.