Sağlık/Hastalık Tanımı ve Sağlıklı Yaşam Davranışları

Sağlık personeli, insanların yaşamlarını ve yaşam tarzı seçimlerini etkileme fırsatı sağlar. Bununla birlikte, başkalarına yardım etmek için bir insanın kendi sağlık ve sıhhat anlayışlarını netleştirmeleri gerekir. Hastaların sağlık inançları, diğer insanların sağlık uygulamalarını da etkiler. Bazı insanlar sağlık ve sıhhati (veya esenliği) aynı şey olarak veya en azından birbirine eşlik eden şeyler olarak düşünür.

Sağlığın teşviki ve geliştirilmesi, tüm insanlığın önemli bir bileşenidir. Ayrıca; hem klinik uygulamada çalışan tüm sağlık profesyonellerinin hem de hükümetin sorumluluğundadır.

Sağlık, sıhhat ve esenliğin birçok tanımı ve açılaması vardır. Bu kavramların en yaygın yönlerine aşinalık, hastaların bireysel olarak nasıl algılanabileceklerini yorumlamada hayati önem taşır. Bazıları için sağlık, esenlik hali anlamına gelir. Florence Nightingale sağlığı, iyi olma ve bireyin sahip olduğu tüm güçleri sonuna kadar kullanma durumu olarak görmüştür. Bu sağlık görüşüne sahip kişiler, sağlıklı kalmanın sürekli çaba gerektirdiğine inanır. Sağlığı korumak için egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek gibi aktif adımlar atılır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sağlığı “yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal olarak tam bir iyilik hali” olarak tanımlayarak daha bütüncül bir sağlık görüşü benimser.

Sağlık, birçok boyutu olan bütünsel bir kavramdır. Anspaugh ve arkadaşları (2008) sağlıklı yaşamın yedi bileşenini önermektedir. Optimum sağlık ve zindeliği gerçekleştirmek için, insanlar her bir bileşen içindeki faktörlerle ilgilenmelidir. Yedi bileşen bir dereceye kadar örtüşür ve bir bileşendeki faktörler genellikle diğerindeki faktörleri doğrudan etkiler. Bunlar; Fiziksel, sosyal, duygusal, entelektüel, manevi, mesleki ve çevresel boyuttur.

Bireyin sağlığını etkileyen birçok faktör vardır. Bu faktörler bilinçli kontrol altında olabilir veya olmayabilir. Örneğin, insanlar sağlıklı veya sağlıksız faaliyetleri seçebilirler. Ancak genetik yapıları, yaşları, cinsiyetleri, kültürleri ve bazen de coğrafi çevreleri konusunda çok az seçenekleri vardır veya hiç seçenekleri yoktur. Bunlar iç ve dış faktörlerdir. İç faktörler; biyolojik, psikolojik, bilişsel boyutları içerir. Dış faktörler ise; yaşam standartları, fiziksel çevre ve sosyal destek ağlarını içerir.

Kişinin fiziksel, duygusal, entellektüel, sosyal, gelişimsel ya da ruhsal işlevlerinin azaldığı düşünülen son derece kişisel bir durumdur. Bir hastalığın nedenine etiyoloji denir. Bir hastalığın etiyolojisinin tanımı, belirli bir hastalığı ortaya çıkarmak için birlikte hareket eden tüm nedensel faktörlerin tanımlanmasını içerir.

Hastalık hem bireyde hem de ailede değişikliklere neden olur. Değişiklikler, hastalığın doğasına, ciddiyetine ve süresine, hasta ve diğerlerinin hastalıkla ilişkili tutumlarına, mali taleplere, yaşam tarzı değişikliklerine, olağan rollere uyum sağlamaya vb. durumlara bağlı olarak değişir.

Hasta davranışsal ve duygusal değişiklikler, benlik kavramında ve beden imajında değişiklikler ve yaşam tarzı değişiklikleri yaşayabilir.

Hastalık ayrıca sıklıkla yaşam tarzında bir değişiklik gerektirir. Tedavilere katılmanın ve ilaç almanın yanı sıra, hasta kişinin diyet, aktivite ve egzersiz, dinlenme ve uyku düzenini değiştirmesi gerekebilir. Birçok hastalık önlenebilir, bazı hastalıkların etkileri en aza indirilebilir veya yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalığın başlangıcı geciktirilebilir.

Sağlık -Hastalığın Sürekliliği Modeli, Üst Düzey Esenlik Modeli, S ağlık İnanç Modeli, Smith’in Sağlık Modeli, Sağlığı Geliştirme Modeli sağlık -hastalık modelleri arasında yer alır.

Ottawa Sözleşmesi, sağlığın teşviki ve geliştirilmesini, insanların sağlıkları üzerindeki kontrollerini artırmalarını ve sağlıklarını iyileştirmelerini sağlama süreci olarak tanımlamaktadır (WHO, 1986). Sağlığın teşviki ve geliştirilmesinin sadece sağlık sektörünün değil, herkesin sorumluluğudur. Bu nedenle sağlık ve sağlığın teşviki ve geliştirilmesi, tüm sektörlerdeki politika yapıcıların odak noktası haline gelmiştir. Sağlığın geliştirilmesi yaklaşımları arasında; tıbbi yaklaşım, davranış değişikliği yaklaşımı, eğitim yaklaşımı, hasta merkezli yaklaşım, sosyal değişim yaklaşımıdır.