Rekreasyon ve Sağlık

Günümüz dünyasında bireyler yaşamlarını devam ettirebilmeleri için çalışma ve eğlence aktivitesini gerçekleştirme ihtiyacı hissetmektedir. Çalışma, bireyin günlük aktivitesini tanımlamak için en sık kullanılan kelimedir. İnsanlar, kendileri ve çevresinde bulunan diğer yakın insanlar için yaşamın gerekliliklerini sağlamada gelir elde etmek için çalışırlar. İş gerekli olduğundan, genellikle olumsuz bir şekilde düşünülür. Ancak, bir işin sadece bir gelir sağlamadığını hatırlatmakta fayda vardır. Birey işte harcadığı zamandan geriye kalan boş vakitleri, çoğu zaman bireye bir katkı sağlamadan kaybolup gitmektedir. Uygun faaliyetlerle, bireyler günlük yaşamındaki sorumluluklar karşısında stresten kurtulabilecekleri gibi diğer alanlarda da bir denge kurabilmektedirler. Boş zaman kavramını ve bireylerin sahip oldukları boş zamanlarında gerçekleştirebilecekleri faaliyetleri inceleyen rekreasyon bilimi, faaliyetlerin hangi açılardan fayda sağlayabileceklerine ve bireylerin bu faaliyetleri nasıl gündelik yaşamlarına entegre edebileceklerini açıklamaktadır.

Sağlık kavramı, kişilere, disiplinlere, kültüre, zamana göre değişiklikler göstermektedir. Sağlık tanımı konusunda en çok kullanılan tanımlardan bir Dünya Sağlık Örgütünün (WHO: World of Health Organization) yaptığı tanımdır. WHO ’ya göre sağlık; yalnızca sakatlık ya da hastalığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik halinin olmasıdır.

Günümüz dünyasında insanlar, temel ihtiyaçlarını gidermenin yanı sıra uzun, sağlıklı ve tatmin edici bir hayat sürmek istemektedir. Hayatlarında tatmin hissini yaşamayan bireyler, bunun sonucunda sağlıklarını da kötü etkileyen çeşitli psikolojik sorunlar yaşamaya başlamaktadır. Uzun ömür kavramı gayet açık olmakla birlikte, birçok boyutu olan sağlık kavramı net bir ifade ile açıklanmaya ihtiyaç duymaktadır. Dünya Sağlık Örgütü sağlık tanımı nedeniyle iyilik hali kavramı sağlık için önemli bir yere sahiptir. Bu tanımda sağlıklı olmak; bedence, ruhça ve sosyal olarak üçayrı boyutta değerlendirilmiştir. Özellikle sosyal olmak kavramı, sağlığın sadece kişisel bir olgu olarak değil, toplumsal yönünün de dikkate alındığını gösterir. Aynı tanımda tam bir iyilik halinden de bahsedilmektedir. Bireyin sağlıklı olması, üç boyut açısından hangi noktada dengeye geldiği ile tanımlanmaktadır.

Rekreasyon faaliyetlerinin fiziksel ve psikolojik yenilenme yaşattığı belirtilmektedir. Boş zaman temel, zorunlu ihtiyaçlardan sonra arta kalan zamanı simgelemek iken, rekreasyon boş zamanlarda gerçekleştirilen etkinlikleri ifade etmektedir. Rekreasyon yaşamda bireysellik olması nedeniyle herkes için farklı anlam taşımaktadır. Rekreasyon bireyin yapmakta olduğu zorunlu işlerden sonra boş kalan zamanlarında ferahlatan, rahatlatan ve gönüllü olarak, istediği şekilde yaptığı faaliyetlerdir. Rekreasyon; bireyin zorunlulukları haricinde ve onlardan bağımsız olarak, kendi içerisinde kendine ait değeri olan, bireyin fiziksel, sosyal ve ruhsal pek çok önemli ihtiyacını karşılayan, bireyin yaşamının tatmin ve mutluluk dolu olmasına katkı sağlayan bir yaşam aracıdır. Bu yaklaşımla rekreasyon, en yaygın olarak, bireylerin gönüllülük esasına dayanmaktadır.

Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalar, öncelikle organize fiziksel rekreasyona katılımın fiziksel sağlık ve psikolojik faydalarını tanımlamaya odaklanmıştır. Çalışmalar, vücut ağırlığının azaltılması, kardiyovasküler sağlığın iyileştirilmesi, artan enerji, topluluk duygusu ve akıl hastalığı ile ilişkili semptomların azalması ve gelişmiş aidiyet duygusu dahil olmak üzere fiziksel rekreasyonun çeşitli faydalarını tanımlamıştır. Ruh sağlığı iyi olmayan kişilerin fiziksel sağlığını iyileştirdiği kanıtlanmış programlar, bu kişilerin genellikle hareketsiz yaşam tarzları olduğu ve bu nedenle aşırı kilolu olma olasılıklarının daha yüksek olduğu ve hipertansiyon, diyabet ve kardiyovasküler hastalık gibi kronik durumlar geliştirme konusunda genel nüfusa göre daha fazla risk altında oldukları gerçeği göz önüne alındığında, büyük önem taşımaktadır. Fiziksel rekreasyonun fiziksel ve psikolojik faydalarının araştırılmasına ek olarak, akıl hastalığı olan kişilerde fiziksel rekreasyona katılımın önündeki engellerin ve kolaylaştırıcı faktörlerin anlaşılmasına büyük ilgi vardır.

Rekreasyonun sağlığı geliştirici ve iyileştirici etkisinin varlığı onun bir tedavi yöntemi olduğunu düşündürmemelidir. Rekreasyon terapisi ile bireylerin sağlıklarının gelişmesine fayda sağlamayı hedeflemektedir. Rekreatif faaliyetler ile terapi uygulayacak uzmanlara Rekreasyon terapistleri denilmektedir. Bu terapistler; zihinsel ve bedensel engeli olan ya da daha geniş bir tanımlamayla, her türlü kısıtlanması olan bireylere, bu kısıtlanmaları kaldırmak, belirli derecelerde gelişmelerini sağlamak, nihayetinde hayatlarını mümkün olduğunca kendi başlarına sürdürmeye yetebilmelerini sağlamak amacı ile çeşitli rekreatif faaliyetleri gerçekleştirirler. Bu nedenle rekreasyon terapisinin fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden etkisinin neler olabileceği irdelenmelidir.