Sürdürülebilir Turizm

Doğal kaynakların plansızca tüketildiği günümüzde, her alanda olduğu gibi turizmde de sürdürülebilirlik kavramı giderek önem kazanmaktadır. Turizmde sürdürülebilirliği sağlamak adına, çevre sorunlarına daha duyarlı yaklaşımlar geliştiren turizm anlayışının hakim olması gerekliliği doğmuştur. Yöre insanının, yerel toplulukların ve çevre duyarlılığının geliştirilmesi yoluyla hem sürdürülebilir turizm geliştirilmekte hem de turistler için ilgi çekici alanlar oluşturulması sağlanmaktadır. Değişen turizm anlayışı ile plansızca gerçekleşen tüketim ve çevreye bırakılan olumsuz etki gündeme gelmeye başlamış bu doğrultuda planlamaların öncelik kazanması sağlanmıştır.

Turizm Kavramı

Turizm, pek çok toplum için kayda değer bir gelir kaynağını oluşturmaktadır. Endüstrileşen ve gelişmekte olan toplumlar ülkelerinde yer alan doğal ve kültürel değerleri ilgi odağı haline getirmeye çalışarak turizm sektöründen kar elde etme yoluna gitmektedirler. Dolayısıyla ülkelerin kalkınmasına katkı sağlayan bu eşsiz kaynağı doğru değerlendirmek ve sürdürülebilirliğini sağlamak gün geçtikçe daha fazla önem kazanmaktadır. Turizm faaliyetleri bir yerden bir yere gitme, seyahat etme, gezme görme faaliyetlerini oluşturan bir süreci içermektedir.

Turizmin potansiyel etkilerinin çoğu, turizm endüstrisinde yer alan insanlar tarafından iyi bilinmektedir ve bu nedenle, 1980'lerde 'sürdürülebilir kalkınma' kavramı gündeme geldiğinde, ardından sürdürülebilir turizm kavramının ortaya çıkması çok zaman almamıştır. Ekoturizm, alternatif turizm, yeşil turizm ve sorumlu turizm gibi birçok türevi ile ortaya çıkmıştır.

Sürdürülebilir turizm, 1980'lerin sonlarından bu yana giderek daha popüler bir alan haline gelmiştir. Sürdürülebilir turizmin ortaya çıkma sebepleri turizm faaliyetleri ile çevrenin kullanımının planlanması gerekliliğidir. Çünkü turizm faaliyetlerinin gerçekleştirildiği alan ve bölgeler iyi yönetilmez ise hem orada yaşayan canlı, cansız türler hem de insanlar üzerinde olumsuz etki yaratabilir.

Sürdürülebilirlik Kavramı

Yaşam standartlarının değişmesi, gelirin artması, ulaşım imkanlarının artması, iletişim faaliyetlerinin gelişmesi gibi unsurlar turizm talebini artıran etmenler olarak gösterilmektedir. Sürdürülebilirlik, ekolojik dengenin ya da ekosistemin devamlılığının bozulmadan, tüketilmeden, kesintiye uğratılmadan sürdürülmesi olarak tanımlanmaktadır. Sürdürebilirlik, mevcut ihtiyaçları, gelecek nesillerin ihtiyaçlarını karşılama gayretinden ödün vermemeyi amaç edinen bir kavramdır.

Sürdürülebilirlik yaklaşımıyla uygulanan turizm faaliyetleri, doğal miras ve biyolojik çeşitliliğin korunması, kültürel mirasların korunması ve yaşayan kültürlere saygı gösterilmesi, kültürlerarası hoşgörünün sağlanması, uzun dönemli ekonomik fayda yaratılması, faydanın topluma eşit dağıtılması ve yoksulluğu azaltmaya yardımcı olması ilkelerini içermektedir.

Turizm, doğal ve kültürel yapıların alanların sahip olduğu kaynakların cazibesine bağlıdır. Bunlar; doğal, tarihi ve kültürel kaynaklardır. Kaynakları tükenmiş ya da kirletilmiş bir alanda turizmin gelişim göstermesi de sınırlı olacaktır.

Taşıma Kapasitesi

Taşıma kapasitesi, kaynaklara olumsuz etki yapmadan, ziyaretçi memnuniyetini azaltmadan veya yerel halkın sosyoekonomik durumuna olumsuz etki oluşturmadan maksimum kullanım şeklinde nitelendirilebilir.

Rekreasyonel taşıma kapasitesi genel olarak, “bir rekreasyon alanının fiziksel çevresi, biyolojik ve kültürel kaynakları üzerinde kalıcı bozulma olmadan ve ziyaretçilerin rekreasyon deneyimi kalitesinin düzeyi düşmeden, alanı kullanabilen en fazla sayıdaki insan” şeklinde tanımlanabilir.

Parklar ve turizm işletmeleri için ekonomik uygulanabilirlik olduğu gibi, sürdürülebilir kullanım için hem türlerin hem de habitatın korunması esastır. Bir alanın ekolojik bütünlüğünün korunması ile her koşulda sağlanarak uzun vadeli değerlendirilmesi gerekmektedir.

Çevre turizmin tabanı olup, turizm çevreye şekil vermekte ve onu etkilemektedir. Bu noktada genel kabul gören, sağlıksız ve yetersiz planlanmış bir turistik gelişmenin, ziyaretçileri cezbeden doğal çevre ile insan yapımı çevrenin kalitesini kısmen veya aşındırarak bozacağı görüşüdür.

Sürdürülebilir Turizmin Özellikleri

Sürdürülebilir turizm kavramı, 1988 Brundtland Raporu'nda yorumlandığı şekliyle, temel olarak sürdürülebilir kalkınma fikriyle bağlantılıdır. 1980'lerin sonlarından itibaren, turizm araştırmaları alanında daha objektif ve bilimsel bir bilgiye dayalı yaklaşım ortaya çıkmıştır. Sürdürülebilir turizm terimi, özellikle dünyanın yeni keşfedilen bölgelerinde, 'düzenli' turizmin olumsuz etkilere sahip olarak görülebileceği, gelişmeyi teşvik etmek için felsefi bir temel ve olumlu bir kamu imajı sunmaktadır. Sürdürülebilir turizm; ekonomik gelişme, çevresel kaynakların korunması ve yerel halkın sosyal fayda elde etmesi bakımından bir denge unsuru olarak kabul edilmektedir.

Sürdürülebilirlik ilkeleri, turizm gelişmesinde, çevresel, ekonomik ve sosyo - kültürel yönleri gözetmeli ve uzun vadeli sürdürülebilirliği garanti etmek için bu üç boyut arasında uygun bir denge kurulmuş olmalıdır.

Sürdürülebilir Turizmin Amaçları

Kaynakların sürdürülebilir kullanımı, aşırı kullanım ve atıkların azaltılması, doğal, kültürel ve sosyal çeşitliliğin muhafaza edilmesi, yerel toplumu planlamaya dahil etme ve yerel ekonominin desteklenmesi, turizm endüstrisi ve kamu arasında karşılıklı işbirliğinin sağlanması, personel eğitimi, turistlerin bilgilendirilmesi, bu konularda araştırmaların yapılması ve desteklenmesi.

Uygulamacılar ve politika yapıcıların sürdürülebilir t urizm bağlamında yapması gerekenler arasında; genel turizm etkileri üzerine alana ve sektöre özel araştırma yapmak, turizm ekonomik modellerinin gelişimini desteklemek, ülkelerin koruma stratejileriyle bağlantılı olarak kendi turizm geliştirme stratejilerini geliştirmeleri adına yöneticilere yardımcı olmak ve desteklemek, çevresel ve kültürel etki değerlendirmeleri, mevcut ve önerilen turizm gelişmelerinin izlenmesi ve denetlenmesi için standartlar ve düzenlemeler geliştirmek, turizm için sektörel ve bölgesel çevre muhasebesi sistemlerini uygulamak, tüm paydaşları turizmle ilgili kararlara dahil etmek için halkla istişare teknikleri ve süreçleri tasarlamak ve uygulamak yer almaktadır.