Ekoturizm

Turizm ekonomik ve çevresel etkileri ile hizmet sağlayan evrensel bir faaliyet alanıdır ancak turistlerin eğitim ve kalkınma seviyesindeki gelişmelerle turizme bakış açısı değişmiş, çevre ve doğa hakkında farkındalık artmış, turizm arzı gelişim göstermiştir. Turizmin yalnızca seyir turizmi olmadığına yönelik görüşler artmış, turizme olan bu ilgi çerçevesinde de ilginin sürdürülebilirliğinin sağlanması için çeşitli uygulamalar geliştirilmiştir. Sürdürülebilir koruma anlayışıyla planlanan farklı turizm faaliyetleri günden güne popülerliğini artırmıştır.

Turizm çeşitlerinden birisi de; ekolojik turizm, kırsal turizm, doğa temelli turizm, özel ilgi turizmi, yeşil turizm, sorumlu turizm, alternatif turizm, kültürel turizm, inceleme turizmi, macera turizmi gibi birçok farklı isimle de ifade edilen ekoturizmdir. Alternatif turizm biçimi olarak ekoturizm, 1970’li yıllarda ortaya çıkmış ve turizm alanının en hızlı gelişim gösteren bölümünü oluşturmuştur.

Turizm Kavramı

Turizm; bireylerin devamlı bulundukları alanlar dışında yaptıkları seyahatlerden ve geçici konaklamalarından doğan ihtiyaçların karşılanması ile ilgili etkinlikleri nitelemektedir.

Latince dönmek anlamına gelen “Tornus” kelimesinden türetilen turizm terimi, çeşitli biçimlerde seyahat, gezi ve bir alandan diğer alana gitmeyi içermektedir. Turizm, çevresel, kültürel, yöresel ve sosyal unsurları ile çeşitlilik ortaya koyan, katılımcılara doğal güzellikler içeren alanlarda gerçekleştirilen ve aktif turizm faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ile bölgeye ve ülkelere kalkınma katkıları sunan evrensel bir faaliyettir.

Ekoturizm Kavramı

Ekoturizm terimi etimolojik kökeni Yunanca oikos (ev) ve logos (kelime) ifadelerine uzanan, canlı cansız varlıklar ve çevreleriyle olan etkileşimini araştıran bilim dalı olan ekoloji kavramından türetilmiştir.

İnsanlar diğer canlı ve cansız varlıklar gibi içinde bulunduğu çevre ile iletişim kurmaktadır. Ekoloji bilimi biyoçeşitliliğin korunmasının yanı sıra yerel yapıya da saygının önemini gözler önüne sermektedir. Bu noktada ekoturizm, içinde bulunulan çevrenin çeşitli özelliklerini mümkün olan en az biçimde zarar görmesini sağlamak yoluyla ziyaretlerin gerçekleşmesini öngörmektedir.

Ekoturizm, bir tür sürdürülebilir turizm olarak ortaya çıkmıştır ve ekoturizmin ilk resmi tanımı, 1980'lerin başında Hector Ceballos -Lascuráin'e aittir. “Ekoturizm bir yerdeki geçmiş ve şimdi var olan kültürel ifadeler kadar, doğayı, yaban hayatını ve doğal bitkisini inceleme, doğa hayranlığı, görünüşünden zevk alma gibi belli amaçlarla kısmen bozulmamış veya kirletilmemiş doğal alanlara yapılan seyahattir.”

1991 yılında Uluslararası Ekoturizm Topluluğu ilk tanımlardan birisini ortaya atmıştır. Buna tanıma ekoturizm; “yerel halkın refahını destekleyen ve çevreyi koruyarak (çevreye duyarlı) doğal alanlara yapılan seyahat” olarak adlandırılmıştır.

Ekoturizm etkinlikleri doğal alanların kullanımı yönüyle çevre bilinci gelişmiş bireylerin katılımını içeren, toplumsal açıdan düşünüldüğünde çevre farkındalığı ve çevre koruma anlayışı ortaya koyan sosyo ekonomik açıdan fayda sağlayan bir yaklaşıma işaret etmektedir.

Ekoturizm; dinlenmeyi, eğlenmeyi, çevreyi ve kültürel kaynakları korumayı destekleyen, asgari ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka ekonomik fayda sağlayan, tahrip edilmemiş doğal bölgelere, ekolojik denge açısından sorumluluk çerçevesinde gerçekleştirilen seyahat biçimidir.

Ekoturizm; doğal ve kültürel değerler açısından ilgi çekici özelliği bulunan bir alanın, var olan değerlerinin korunarak sürdürebilirliğini sağlayan, yerel halkın ekonomik kalkınmasına destek olan, doğal çevre temeline dayalı, bilinçli turistler tarafından doğaya doğru yapılan bir turizm türü olarak tanımlanabilir. Bu faaliyetlere örnek olarak yayla turizmi, bisiklet turları, balon turları, kuş gözlemciliği, foto safari, kano ve benzeri etkinlikler gösterilebilir.

Ekoturist Kavramı

Bugün ekoturizm, dünyanın en büyük endüstrilerinden biri olarak kabul edilen hızlı büyüyen bir pazardır, eko -turist sayısı geleneksel turistlerden üç kat daha hızlı büyümektedir.

Ekoturizm süreçlerinin başarıyla tamamlanması sürecinde tüm ekoturizm deneyimi boyunca sorumlu, çevreye uygun davranışın sergileyen ekoturist davranışlarına bağlıdır. Korunan alanlar, kendilerini tehlikeye atan topluluklarla uzun vadede bir arada var olamazlar. Yerel halk ve korunan alan yöneticileri işbirliği yapması gereken önemli paydaşlardır. Misafirlerin korunan alanları kullanmaları sağlanırken, yerel halkın da bu koruma anlayışından faydalanması gerekmektedir.

Ekoturizmin Özellikleri

Ekoturizmin bazı özelikleri; doğa temelli olması, biyoçeşitliliğin korunmasına katkıda bulunması, Doğal ve kültürel mirasın korunmasına aktif olarak katkı sağlaması, Planlamasına, gelişimine ve işleyişine yerel ve yerli toplulukları dahil eder ve onların refahına katkıda bulunması, Olumsuz çevresel ve sosyo kültürel etkilerin minimuma indirgenmesi için aktivitelerini hem turistler hem de yerel halkın sorumluluğunda düzenlemesi, Çevreye ve yerel halka yönelik olumsuz etkileri en aza indiren bir kullanım türü sunması sıralanabilir.

Ekoturizmin bazı ilkeleri; ekoturizm, korumayı, toplulukları ve sürdürülebilir seyahati birleştirmekle ilgilidir. Çevreye yönelik fiziksel, sosyal, davranışsal ve psikolojik etkileri en aza indirir. Çevresel ve kültürel farkındalık ve saygı oluşturmaya yardımcı olur. Hem ziyaretçiler hem de ev sahipleri için olumlu deneyimler sağlamaya olanak tanır. Koruma için doğrudan finansal faydalar ortaya koyar. Hem yerel halk hem de özel sektör için finansal katkılar sağlar. Ziyaretçilere, ev sahibi ülkelerin siyasi, çevresel ve sosyal iklimlerine karşı duyarlılığı artırmaya yardımcı olan deneyimler sunmaktadır.