Rekreasyon Kavramı ve Gelişimi

Günümüzde sıkça kullanılan rekreasyon kavramı; bireylerin zorunlu davranışlar sergilemek durumunda kaldıkları zaman diliminin dışında, yani boş zamanlarında kendi hür iradeleri ile gönüllü olarak katılım gösterdikleri ve sonucunda doyum elde ettikleri etkinlikler olarak ifade edilmektedir. Rekreasyon kelimesi İngilizce bir kelime olan “recreation” kelimesinden dilimize geçmiştir. Latince ismi ise “recreatio” olmakla birlikte “yenileyen, iyileştiren” anlamını taşımaktadır. Türk Dil Kurumu’na göre anlam olarak, “insanların boş zamanlarında, eğlence ve spor amacı ile gönüllü olarak katıldıkları etkinlikleri” ifade etmektedir. Rekreasyon kavramı bazı teorilerde “oyun” kavramı ile eşdeğer görülmektedir. Bu teorilere göre rekreasyonun yetişkinlerce, oyunun ise çocuklarca gerçekleştirilen bir etkinlik olduğu savunulmaktadır. Hatta öyle ki, Amerika kıtasına yerleşen ilk İngiliz kolonistlerin fizyolojik ihtiyaçlarının tatmini ardından yönelim gösterdikleri şey oyun oynama olmuştur. Varlığından bu yana gelişimini diğer ihtiyaç faktörlerine göre daha geç tamamlayan eğlence, oyun, oyalanma gibi kavramlar, günümüz çağının beraberinde getirdiği birtakım zorluklarla birlikte bir fenomen h âline gelerek insanoğlunun önemli bir ihtiyacı durumuna gelmiştir.

Rekreasyon kavramı tarihsel süreç içerisinde değerlendirildiğinde ise en önemli çıkışı 19. yüzyılda başlayan Sanayi Devrimi ile yaşamıştır. Sanayi Devrimi olarak ifade edilen bu dönemde, endüstrileşme ve fabrikaların sayısının artmasıyla birlikte kentlere yoğun bir göç yaşanmıştır. Gerçek anlamda insanların rekreatif faaliyet arayışları da bu süreç içinde canlanmıştır; çünkü artan nüfus ve yoğunlaşan iş hayatı bireyleri bu sıkıcı ortamdan kaçış yapabileceği aktivitelere yönlendirmiştir.

Zaman içerisinde teknolojide yaşanan gelişmeler ve buna bağlı ilerlemeler makineleşmeyle birlikte üretimin de artmasına olanak tanımış ve böylece insana olan ihtiyaç nispeten daha az olmuştur. Dolayısıyla toplumdaki yaşam koşullarının iyileşmesiyle birlikte, organize edilmiş rekreasyon etkinlikleri de toplumsal yaşamda daha belirgin bir şekilde ön plana çıkma imkanı bulmuştur. 19. yüzyılın sona erip 20. yüzyılın başlamasıyla birlikte rekreasyona olan ilgilenim düzeyi giderek artmıştır. 20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde endüstrileşmiş toplumlarda sosyal yaşam içerisinde rekreasyon bir ihtiyaç olarak yerini almıştır.

Rekreasyonun Özellikleri

Her bir rekreasyon etkinliğinin kendine has özelliğinin bulunmasının yanı sıra bir etkinliğin rekreasyon etkinliği olarak değerlendirilebilmesi için de birtakım ortak özellikleri bünyesinde barındırması gerekmektedir. Rekreasyon kavramına yönelik literatür çalışmaları incelendiğinde rekreasyon faaliyetlerinin en temel ve belirgin özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Boş zaman içinde yapılmalı,
• Özgür irade önemsenmeli,
• Herhangi bir etkinlik ya da eylem içermeli,
• Planlı ya da plansız olarak gerçekleştirilebilmeli,
• Demografik etmenlerden bağımsız olmalı,
• Bir iş ya da mesleki amaç taşımamalı,
• Mekan, zaman, duygu ve düşünce kısıtlaması olmamalı,
• Hayal gücü ve kabiliyet bakımından çeşitlilik göstermeli,
• Evrensel olmalı,
• Toplumun örf, ahlak ve manevi değerleriyle çelişmemeli,
• Etken, edilgen ve ettirgen katılım olmalı.

Rekreasyonun Faydaları

Bir rekreasyon aktivitesinin, öncelikle rekreasyonun tanımından hareketle, serbest zamanın değerlendirilme şekline bağlı olarak ruhsal ve fiziksel yönden olumlu faydalar sağlaması beklenir. Rekreasyon, bireyler üzerinde bedensel ve ruhsal yönden iyileştirmeler (fayda) sağlamasından dolayı insan hayatında oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir. Özellikle gelişim ve ilerlemenin bir sonraki nesle aktarımını sağlayan gençlerin, ruhsal ve fiziksel yönden sağlıklı bireyler olabilmeleri için onların yatkınlıklarına uygun rekreasyonel faaliyetlerin icra edilmesi oldukça önemlidir. Rekreasyon faaliyetlerinin insan üzerindeki faydalarını şu şekilde sıralamamız mümkündür:

• Fiziksel sağlığı korur ve geliştirir.
• Ruh sağlığını korur ve sürdürülmesine yardımcı olur.
• Bireyi sosyal bir insan yapar.
• Bireysel beceri ve yeteneğin gelişmesine katkıda bulunur.
• Yaratıcı gücü geliştirir.
• Bireye mutluluk verir.
• Bireyin çalışma motivasyonunu ve iş verimliliğini arttırır.
• Rekreasyon aktivitelerinin gerçekleştirildiği yerde ekonomik bir canlılık ve hareketlilik meydana gelir.
• Toplumsal dayanışma ve bütünleşmenin tesisinde aracı rol üstlenir.
• Demokratik toplumun oluşumuna olanak tanır.

Rekreasyon Faaliyetlerinin Sınıflandırılması

Rekreasyon faaliyetlerinin sınıflandırılmasında bazı ölçütler ön plana çıkmaktadır. Bu anlamda literatürde birden çok sınıflandırmanın yapıldığı görülmektedir. Öyle ki bazı rekreasyon faaliyetleri, birden fazla gruba girmektedir.

1-Mek ânsal Açıdan Rekreasyon Çeşitleri

2-Katılımcıların Milliyetlerine Göre Rekreasyon Çeşitleri

3-Bireyin Etkinliklere Katılım Şekline Göre Rekreasyon Çeşitleri

4-Katılımcıların Yaşlarına Göre Rekreasyon Çeşitleri

5-Katılımcıların Sayısına Göre Rekreasyon Çeşitleri

6-Fonksiyonel Açıdan Rekreasyon Çeşitleri