Dünyada ve Türkiye’de Reklam Kampanyaları ve Uygulamaları

Reklam Kampanyalarının İlk Ortaya Çıkışı

Tüketicinin çeşitli beklenti, istek ve ihtiyaçlarına cevap verebilmek adına üreticiler, gün geçtikçe ürün ve hizmet üretimini artırmışlar ve bu ürünleri hedef kitlelerine sunacakları pazar arayışına girmişlerdir. Pazardaki ürün ve hizmetlerin çeşitliliği insanları seçim yapmaya zorlamıştır. Üreticinin, seçim yapma özgürlüğü bulunan tüketiciyi kendi ürününün tercih edilmesi hususunda ikna etme çabası, “reklam” kavramının ortaya çıkmasını sağlamıştır.

İnsanlığın var olmasıyla birlikte ihtiyaç, tüketim, üretim, pazarlama olguları ortaya çıkmış ve bunların birbirinden bağımsız olmaları düşünülemez hâl almıştır. Doğanın insanlar için sunduğu nimetlerin yanı sıra bazı nesnelere duyulan ihtiyaç ve istekler sonucu; dönemin, imkânların ve toplumun elverdiği ölçüde üretime geçilmiştir.

İnsanlar arasında mal değiş tokuşunun ilk yapıldığı zamanlarda dahi reklamın, işaret ya da söz ile yapıldığı düşünülmektedir. Ancak günümüz reklamcılığına kişilik kazandıracak süreç Gutenberg’in matbaayı icadıyla başlamıştır.

Reklam, bir ürün ya da hizmetin tanıtımı için kitle iletişim araçlarından yer ve zaman satın alınarak tüketicilere doğrudan ulaşma çabasıdır.

Ürününün tanıtımını bir iletişim aracında yani medyada yayınlatmak için belirli bir ücret ödeyen kişi ya da kuruluş, reklam verendir.

Reklam ajansı, reklam verenin reklamlarını hazırlayan ve yöneten, bu hizmeti karşılığında iş başına belirli bir ücret ya da reklam verenin medya harcamaları ve reklamın yapım giderleri üzerinden komisyon alan bağımsız hizmet kuruluşudur.

Basılı ya da yayın yapan medya, reklam departmanı veya ajanslar tarafından kendilerine gelen reklamları, hangi reklam kuşağında ve ne zaman yayınlayacakları ya da hangi sayfada yayımlayacaklarını belirler.

Reklam verenin bir ürün ya da hizmetinin tanıtılması amacıyla reklam departmanı/reklamcı/reklam ajansı tarafından hazırlanan reklam, basılı ya da yayın yapan medya ortamında tüketiciyle buluşturulmaktadır.

Reklam kampanyası, belirli bir süre yayınlanmak üzere, aynı strateji doğrultusunda hazırlanan ve aynı fikri paylaşan, gerek içerik, gerekse biçim yönünden birbiriyle bağlantılı bir dizi reklamdır.

Dünyadaki Reklam Kampanyaları ve Reklamcılık Uygulamaları

Sahibinden kaçan bir kölenin geri dönmesi için yazılan ilanın bilinen en eski yazılı reklam olduğu yaygın bir kanaattir.

Matbaanın icadı, okur yazar oranının artması, kitlesel üretimin artması, küreselleşmenin etkisi, pazar alanlarının büyümesi ve en nihayetinde teknolojik ilerlemeler sonucu medyada yaşanan gelişmeler, reklam sektörünün büyümesine katkıda bulunmuştur.

Matbaanın icadından 30 yıl sonra İngiltere’de William Caxton adlı matbaacı kitaplarını satmakta sorunlarla karşılaşınca, bu kitapları tanıtan ilanlar basmış ve bunları ayin günlerinde kiliselerde dağıtmış, kilise kapılarına asmıştır. Bu, reklamcılık tarihinin ilk basılı örneği dir.

İlk gazete ilanı olarak kabul edebileceğimiz reklam ise 1525 tarihinde Almanya’da bir haber broşüründe basılmıştır. İlanda gizemli bir ilacın faydaları anlatılmaktadır.

17. yüzyılda Fransa’da yayın amaçlı dergi ve diğer yayınlar çıkmaya başlamış ve bu dergilerdeki ilanlarda kişisel reklamlara rastlanmıştır. Reklamcılıkta resimlerin kullanımına ise 1652 yılında başlanmış ve Faithfull Scout dergisinin 2-9 Nisan 1652 tarihli sayısında ilk resimli ilan basılmıştır.

İlk reklam ajansı 1812 yılında İngiltere’de kurulmuştur.

19. yüzyılda Sanayi Devriminin başlamasıyla modern reklam doğmuştur denilebilir. Üretimde kullanılan hayvan gücü yerini makinelere bırakmıştır. Makinelerin üretimde kullanılmaya başlanmasıyla mallar kitlesel olarak üretilmiş ve üretim artmış fakat tüketim istenen seviyeye ulaşmamıştır. Fakat bu noktada pazarın kontrolü eskiye oranla daha da zorlaşmış, üretici ile tüketicinin arasındaki mesafe açılmıştır. Üreticilerin tüketim seviyesini artırma ve tüketiciye ulaşma arayışları sonucu reklamlar, tüketimi artırmanın en önemli araçlarından birisi olmuştur.

Admiral Sigaraları için çekilen reklam filmi, dünyanın ilk reklam filmi olma özelliğine sahip olmuştur.

1900’lü yılların başında İtalyan Marconi’nin ilk radyo yayınında başarılı olmasıyla birlikte işitsel bir kitle iletişim aracı olan radyo, geniş bir kitleye hitap etmesi nedeniyle, güçlü bir reklam aracı olmuştur. İlk ticari radyo istasyonu da 1922’de WEAF adı ile kurulmuştur.

1940’lardan sonra ise hem görsel hem işitsel özelliğe sahip olan televizyonun reklam dünyasına girmesiyle, reklamcılık bümüştür. 1941’de Bulova marka saatin video görüntüsü televizyonda yayınlanan ilk reklamdır.

1960’lı yıllarda ABD’de Savunma Bakanlığı tarafından geliştirilen bir proje ile ortaya çıkan internet, kısa sürede, dünyada milyarlarca insanı birbirine bağlayan vazgeçilmez bir iletişim aracı, bilgi, haber ve eğlence kaynağı hâline gelmiştir.

Türkiye'deki Reklam Kampanyaları ve Reklamcılık Uygulamaları

Türkiye’de bilinen en eski reklam, 1700’lü yılların ikinci yarısında yapılmıştır. İlan, Venedik’te üretilen her derde deva bir ilaç ile ilgilidir.

Matbaanın ülkemize geç gelmiş olması nedeniyle, basılı ilk reklam, 1841 yılında çıkarılan ilk gazete olan Ceride-i Havadis gazetesinde yer almıştır [Tayfur]. 1860’da Agah Efendi tarafından çıkarılan Tercüman -ı Ahval gazetesinin 1864 yılı koleksiyonunda ilk ticari ilan yayımlanmıştır.

1951 yılında çıkarılan bir kararnameyle Devlet Radyolarının da reklam almaya başlamaları reklamcılıktaki yükselişte etkin rol oynamıştır.

Televizyon önceleri siyah beyaz olarak hayatımıza girmiş, 1980’lerde renkli yayın yapılmasıyla ve 1990’larda özel televizyon kanallarının çoğalmasıyla izleyici sayısı, izlenme oranı ve izlenme süresi artmıştır.

1990’lı yıllardan sonra Türkiye’de dijital teknolojinin gelişmesiyle internet ortamında da ürün reklamları hedef kitlesiyle buluşmuştur.