Metin İçinde Kaynak Gösterme ve Kaynakça Hazırlama
Kaynak Gösterme Stilleri
Kaynakça gösterme stilleri belirli kurallarla nasıl alıntı yapılması gerektiği, bu alıntıların metin içi ve kaynakça bölümünde nasıl sunulacağı, tabloların, şekillerin, diyagramların, sayfa yapısının metnin ana hatlarının nasıl oluşturulacağı ile ilgi yol gösterir.
Farklı fakülte ve enstitülerde yer alan Sosyal Hizmet Bölümlerine ait dergiler, tez yazım kılavuzları ve kitaplar farklı referans stillerini benimseyebilmektedir. Alanda en yaygın kullanılan referans sistemi APA ve AMA’dır.
Referans stilleri yayının yazılacağı kurum, kuruluş, dergi ya da editör grubu gibi statüler tarafından belirlenir. Kaynak gösterme iki aşamada gerçekleşir : çalışmanın sonunda kaynak göstermek ve metin içi gönderme yapmak .
Her bilim alanı kendi disiplin alanına özgü referans stili benimsemektedir. Bunlardan en sık kullanılanları aşağıda sıralanmıştır.
APA: The American Psychological Association tarafından oluşturulan referans sistemidir. Genellikle psikoloji ve eğitim alanlarında kullanılır.
MLA: The Modern Language Association tarafından oluşturulan referans sistemidir. Genellikle dil ve edebiyat alanında kullanılır.
Chicago Manual of Style: Genel olarak kullanılan bir sistemdir.
AMA: American Medical Association tarafından oluşturulan referans sistemidir. Tıp ve sağlık alanında kullanılır.
AMA referans gösterme biçimi American Medical Association tarafından geliştirilmiştir. Tıp ve sağlık bilimleri alanında oldukça sık kullanılan bu referans sistemi numaralandırılmış referans sistemlerinden biridir ve hem metin içi hem de metin sonunda verilen kaynakça gösterim sistemlerindendir. Diğer referans sistemlerinden en büyük farklı metin içinde akışın bozulmaması için göndermelerin (metin içi kaynakça gösterme) metin içindeki kullanım sırasına göre 1,2,3.. .şeklinde sıralanması ardından da bu sıralamaya göre kaynakçanın da 1,2,3 ...şeklinde sıralanabilmesidir.
APA ise yazar -tarih formunda referans gösterme stilinde en çok tercih edilen sistemlerden biridir.
Kaynak Gösterme Kuralları
Tek yazarlı kaynaklarda metin içi göndermelerde yazarın soyadı ve yayının tarihi yazılır. Örneğin; Peterman (2003) çocuklardaki davranış sorunları…
Tek yazarlı kaynaklardan alınan bilgilerin kaynakça (künye) gösterimi örnekteki gibi yapılır. Yılmaz, B. (2005). Türkiye’de kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması süreci ve halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 19, 56 -77.
İki yazarlı kaynaklarda her iki yazarın soyadı ve yayın tarihi yazılır. Örneğin; Çalık -Var ve Kılıç -Ceylan (2016) tarafından yapılan ruh sağlığı alanında sosyal hizmet uygulamaları ile ilgili çalışmada….
İki yazarlı kaynaklar için yapılan kaynakça gösterimine örnekte yer verilmiştir. Çalık -Var, E ve Kılıç -Ceyhan, E (2016). Ruh Sağlığı Alanında Kanıta Dayalı Sosyal Hizmet Uygulamaları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 1062 -1069.
Üç, dört ve beş yazarlı çalışmalarda metin içi gönderme yapılırken ilk göndermenin geçtiği yerde tüm yazarların soyadları verilir. Kaynağın kullanılacağı diğer yerlerde ilk yazarın soyadının yanına ve diğerleri ifadesi eklenmelidir.
Yazar olarak bir grup/tüzel kişi (dernekler, şirketler, devlet kurumları ve diğer çalışma grupları gibi) kullanılmak isteniyorsa bu gruba ilişkin ad bilgisi metin içindeki göndermede oldukça açık ve anlaşılır biçimde verilmelidir. Grup adı bazı durumlarda kısaltılabilir, bu kısaltmalar herkes tarafından anlaşılabilir olmalıdır. Aşağıda farklı metin içi göndermelere örnekler verilmiştir.
APA formatındaki bir diğer önemli bölüm kaynakça oluşturmaktır. Kaynakça oluşturmak etik ilkeler dışında okuyuculara kaynaklara erişme ve kaynakları kullanma konusunda da yol göstermek içindir. Okuyucu asıl kaynağa ulaşabilmelidir. Bu nedenle kaynakçalarda verilen kaynaklara ilişkin bilgiler doğru ve tam olmalıdır.
Her kaynakça (künye) genel olarak yazar, yayın yılı, başlık ve yayın bilgisi alanlarını içerir. Yazarlar kaynakça listesindeki tüm bilgilerden sorumludurlar ve doğru bilgiye ulaşmalıdır, bunun en güvenilir yolu asıl kaynağa ulaşmak ve kaynaktaki gerekli bilgileri titiz bir şekilde kaynakçaya aktarmaktır.
APA’yı numerik kaynak gösterim sistemlerinden ayıran en önemli farklılardan biri de kaynakçanın alfabetik sıralamaya göre yapılmasıdır. Yazarın soyadının alfabetik sıralanması, aynı harflerde bir sonraki harfe göre sıralamanın yapılması gerekir.
Bilgi bir kurum, kuruluş, dernek ya da tüzel kişilerden elde edildiyse metin içinde kullanılan kısaltma kaynakça da kullanılmaz ve kuruluşun ismi açık bir şekilde yazılır. Örneğin; TDK (2014) yerine Türk Dil Kurumu (2014) yazılmalıdır.
Editörlü bir kitaptaki bir bölüme atıf yapılırken yazar kısmında editörlerin adları değil, ilgili bölümün yazarların adları yer alır. Editör adlarına bölüm başlığından sonra yer verilir.
Doğrudan alıntı yaparken göndermelerde yazar, yıl ve sayfa aralığı bilgilerine, sayfa numarası olmayan materyallerde ise paragraf numarası bilgisine yer verilmelidir.
Yayın Türüne Göre Kaynakça Gösterme Kuralları
Süreli yayınlar düzenli olarak yayımlanan (belli bir ay, yıl aralığı içerisinde) bilimsel dergi, popüler dergi, gazete ve haber bültenleri için kullanılan bir sınıflandırmadır. Süreli yayınlarda varsa DOİ numarası yoksa internetten ulaşılmış bir süreli yayınsa URL bilgisi verilmelidir. Bazı süreli yayınların sadece online ulaşımı olabilir. İnternet uzantısı mutlaka verilmelidir.
Süresiz yayınlar (kitaplar, ansiklopedi, sözlük disipline özel danışma kaynaklarını, sadece elektronik formatta yayımlanan kitapları, çevrimiçi erişilebilen danışma kaynaklarını ve serbest kullanımlı/kamuya açık kitapları, çevrimiçi arşivlerden erişilebilen baskısı tükenmiş kitaplar) için kaynak gösterimi de oldukça sık kullanılan kaynakça türlerindendir.
Web siteleri kaynakça olarak gösterilmek istendiğinde örnekteki gibi kaynakça yazılır. Hacettepe Üniversitesi. (t.y.). Misyon, vizyon ve değerler. Erişim adresi: http://hacettepe.edu.tr/hakkinda/misyonvizyondegerler
Tablo ve Şekil Oluşturma
Yazılı içeriği zenginleştirmek, anlaşılırlığı arttırmak için metin içinde tablo ve şekiller kullanılabilmektedir. Tablo ve şekiller kullanılırken çözünürlüklerinin iyi olması ve baskıda okunabilir olmalarına dikkat edilmelidir. Tabloların sınıflandırılıp yan yana konumlandırılarak okuyucunun bu bilgileri kolaylıkla karşılaştırabilmesi sağlanmalıdır .