Gelişim Psikolojisine Giriş ve Fiziksel Gelişim

Temel kavramlar: Gelişim psikolojisi, genel olarak davranışın değişimi ile ilgilenir. Değişen ve değişmeyen davranışların neler olduğunu, değişim sürecinin nasıl gerçekleştiğini bilmek gerekir. Olgunlaşma; organizmanın genetik olarak sahip olduğu kapasiteyi bir plan doğrultusunda çevreyle etkileşime geçirmesi sonucunda meydana gelen biyolojik temelli değişikliklerdir. İnsan vücudunun hacimce ve kiloca değişmesine büyüme denir. İnsan yaşamında, belirli bir zaman diliminde birbirine benzer özellikler görülmektedir. Bu özelliklerin görüldüğü zaman dilimlerine gelişim dönemleri denilmektedir. İnsanın gelişim sürecinde yaşamın belli bir döneminde ortaya çıkan ve kritik öneme sahip olan görevlere gelişim görevleri denir.

Gelişim psikolojisinde araştırma yöntemleri: Psikolojide araştırma yöntemleri çeşitli başlıklar altında incelenmektedir. Genel olarak bir değerlendirme yapıldığında, araştırma yöntemlerinin deneysel, nitel ve nicel olmak üzere üç grupta incelendiği görülür. Gelişim psikolojisi açısından bakıldığında, gelişim psikolojisi için üç önemli araştırma yöntemi sıklıkla kullanılmaktadır. Bu araştırma yöntemlerinden ilki vaka analizidir. Vaka analizi yönteminde, tek bir bireyin yoğun bir şekilde incelenmesi gerçekleşmektedir. Bir diğer yöntem ise kesitsel araştırma yöntemidir. Kesitsel araştırma yönteminde, farklı yaşlardaki bireyler eş zamanlı olarak karşılaştırılmaktadır. Bireylerin uzun süreler boyunca belirli özellikler açısından incelendiği araştırma yöntemine ise boylamsal araştırma yöntemi denilmektedir.

Fiziksel gelişim: Psikolojide insan biyopsikososyal bir varlık olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımın önemli bir ögesini biyolojik yapı oluşturur. Biyolojik yapı açısından bakıldığında insan bedeninde en küçük biyolojik yapı hücrelerdir. Bedenimizde toplam 100 trilyon hücre bizim biyolojik bütünlüğümüzün oluşmasında en önemli araçtır. Gelişimin temeli, doğum öncesi dönemde atılmaktadır. Yaklaşık 200 milyon erkek sperminden bir sperm ile bir kadın yumurtası olan ovum bir araya gelerek, döllenmenin gerçekleşmesinde aracı olmaktadırlar. Döllenmiş yumurtaya zigot ismi verilmektedir. Bu süreçte ilk ortaya çıkan özelliğimiz cinsiyettir. Cinsiyet açısından, yumurtada ve spermde genler bulunmaktadır. Genler, kalıtsal özelliklerin bir nesilden diğerine aktarılmasında önemli görevler üstlenirler.

Ergenlik dönemi: Bu dönemde öncelikle gerek kızlarda gerekse erkeklerde ikincil cinsiyet örüntüleri ortaya çıkar. Erkeklerde sakalların ve bıyıkların çıkması, seslerin kalınlaşması, genital kıllanmaların olması ikincil cinsiyet özelliklerine örnektir. Kızlarda ise kalçaların genişlemesi, göğüslerin büyümesi, koltuk altı ve genital bölgelerde kıllanmaların olması ikincil cinsiyet özelliklerine örnektir. Kızlarda yumurta salınımı (menarş-ay hâli) ve erkeklerde ise sperm salınımı birincil cinsiyet özelliklerinin yansımasıdır. Birincil cinsiyet özellikleri ile birlikte artık cinsel açıdan bireyler üreme aşamasına gelmişlerdir demektir. Büyüme örüntüleri açısından kızlar erkeklere oranla, daha uzun ve kiloludurlar. Daha sonra erkekler kızların önüne geçer hâle gelirler. Erkeklerde boy her yıl ortalama olarak 10 cm artarken kızlarda ise 8.75 cm artar. Özetle erkeklerde büyüme atılımı 12-14 yaşları arasında; kızlarda ise 10-12 yaşlar arasında gerçekleşir.