Çocuk ve Gençlerle Psikiyatrik Sosyal Hizmet
GELİŞİM KAVRAMI
Büyüme, olgunlaşma ve öğrenmeyi içinde barındırır.
Kalıtım, çevre ve zaman gelişimi etkileyen faktörlerin başında gelmektedir.
Çocukluk Dönemi Gelişim Alanları
Fiziksel, psikomotor, zihinsel, ahlaki ve kişilik gelişimi olarak ele alınabilir.
Fiziksel gelişim, fizyolojik özelliklerdeki büyüme ve gelişmedir.
Psikomotor gelişim de beden ve zihin ortak hareket ettirilebilir.
Zihinsel gelişimde analiz ve sentez becerilerinin gelişmesidir.
Ahlaki gelişim bir toplumun yazılı olmayan kurallarının, evrensel değer yargılarının yeni gelişen neslin devam ettirmesidir.
Kişilik gelişimi; bireyi tüm yönleri ile ele almaktır. Kişiliğin içinde duygular, düşünceler, yetenekler, mizaç, güdüler, sosyal, bilişsel ve psikomotor özellikler yer alır.
Çocukluk Dönemi Gelişim Özellikleri
Bebeklik dönemi (0 -2): Fizyolojik ihtiyaçlar ve güven;
İlk çocukluk dönemi (2 -7): Animizm, kolay inanma, sürekli soru sorma, egosantirizm, soyut kavramları somutlaştırma;
Son çocukluk (7 -11) dönemi: Soyut düşünceyi kazanır, mantıksal çözümleme yapabilir, taklit özelliği devam eder, bencillik dönemin sonunda ortadan kalkar.
Ergenlik Dönemi Gelişimsel Özellikleri
Erken ergenlik dönemi; 12 -14 yaş aralığını kapsar. Dürtü gücü yüksek olmakla birlikte agresiftirler.
Orta ergenlik dönemi; 14 -16 yaş aralığını kapsar. Soyut düşünce kapasitesi gelişim gösterir.
Geç ergenlik dönemi; 16 -20 ya da 18 -22 yaş aralığını kapsar. Kariyer, meslek seçimi, eş, kimlik arayışı gibi gelecek planları gündemdedir. Bağımsızlık pekişerek, ikincil bireyselleşme dönemi yaşanır.
Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Sık Görülen Ruhsal Hastalıklar
Çocuk ve ergenler arasında en sık görülen psikiyatrik tanılar arasında;
Anksiyete bozukluğu,
Duygudurum bozuklukları,
Yıkıcı davranım bozukluğu,
Mental retardasyon,
Dışa atım bozuklukları,
Sınırda entelektüel işlevsellik,
İletişim bozukluğu,
Somatoform bozukluklar,
Tik bozuklukları
Şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar yer almaktadır.
Çocuk ve Ergen Ruhsal Sorunlarına Psikiyatrik Sosyal Hizmet Yaklaşımı
Psikiyatrik sosyal hizmet uygulamasında sosyal hizmet uzmanı bireyin kendisine, ailesine ve çevresine odaklanarak; koruyucu -önleyici, tedavi edici - iyileştirici hizmetler sunar. Bunu da sosyal hizmetin evrensel tanımına dayanarak, insan hakları sosyal adaleti gözeterek, farklılıklara saygı duyarak yapar. Mesleki uygulamasını gerçekleştirirken kendi bilgi -beceri -değer temelini kullanır. Müracaatçı grupları ile mikro -mezzo -makro düzeyde uygulamalar gerçekleştirir.
Mikro
Çocuk ve ergenlerin okulları ile olan iletişimini sağlaması (eğitimlerinin düzenlemesi -takibi),
Okuldaki sosyal kabulünün ve uyumunun sağlanması (öğretmenler - arkadaşlarla olan ilişkilerin düzenlenmesi),
Öğrenci -öğretmen -hastane -özel eğitim merkezi koordinasyonunun sağlanması,
Okul öncesi dönemde olan çocukların okul öncesi eğitimden yararlanmalarını sağlama,
Ruh sağlığı ve hastalıkları anabilim dallarına yapılan başvurularda, evlat edinilen ve koruyucu aile yanına yerleşen çocukların gerekli görülürse;
Vaka takibini yapma,
Aile içi ilişki dinamiklerinin değerlendirilmesi,
Çocuğun yaşam ortamlarının değerlendirilmesi,
Aile bireylerine yönelik bireysel danışmanlık verme, stres yönetimi, bakım yükü, etkili iletişim, kaynaklara yönlendirme.
İhmal ya da İstismar söz konusu olduğunda gerekli mesleki müdahalelerin yapılmasında sosyal hizmet uzmanlarına önemli görevler düşmektedir.
Mezzo
Çocuk ve gençlere sahip oldukları hastalığı anlama ve anlamlandırmaya yönelik grup çalışması yapabilir. Bu grup çalışmalarının odakları;
- Benlik kavramı üzerine çalışmak,
- Beden imgesi,
- Cinsel sağlık eğitimi,
- Etkili iletişim,
- Davranış değiştirme yöntemleri,
- Sosyal beceri eğitimleri,
- Problem çözme becerisi kazanımı,
- Sosyal fobi giderme,
- Okul reddi,
- Güçlendirme gibi çeşitlendirilebilir.
Aileler ile bireysel ve grup çalışmaları planlama ve uygulama yapma: Hastalık konusunda psikoeğitim -hakların eğitimi -iletişim -bakım yükü -anne - baba tutumları -mesleki beceri -etkileşim -sosyalleşme vb.
Makro
Çocuk ve ergenlere geliştirme ve güçlendirmeye yönelik koruyucu -önleyici çalışmalar yürütmek. Özellikle okul sosyal hizmeti okul dönemi çocukların ve ergenlerin hastalık takibinin yapılması, hastane ile koordinasyonun sağlanması için önemlidir. Ayrıca okul odağından başlayarak, okul sistemi içinde yer alan meslek elemanlarını, aileleri ve toplumu bilinçlendirmeye yönelik çalışmalar yapılabilir. Bu farkındalık eğitimleri koruyucu önleyici hizmet modelleri açısından önem taşımaktadır.
Hastaların ve ailelerin, sosyal -ekonomik -psikolojik olarak nerelerden destek alabilecekleri, hangi kaynaklara başvurabilecekleri konusunda bilgilendirilmesi.