Parlayıcı Maddeler ve Özellikleri

Temel Kavramlar

Parlayıcı Madde

Normal şartlar altında kolaylıkla buharlaşabilen veya gaz h âlinde bulunan ve tutuşma noktası düşük olan maddeler parlayıcı madde olarak tanımlanmaktadır.

Parlama

Parlayıcı maddelerin yanma limitleri içerisinde hava ile karışım oluşturmaları ve bu karışımın tutuşma noktası üzerinde bir tutuşturucu etkenle teması sonucu yanması olayına parlama adı verilmektedir.

Kendiliğinden Tutuşma Sıcaklığı

Yanıcı ve parlayıcı maddelerin herhangi bir sürtünme (tutuşma kaynağı) veya alev teması olmadan, tutuşması için gerekli olan en düşük sıcaklığa kendiliğinden tutuşma sıcaklığı denir.

Parlama Noktası

Parlayıcı veya yanıcı sıvıların, tutuşması için yeterli olan buharı havaya verdiğindeki sıcaklığa parlama noktası denir. Parlama noktası düştükçe maddenin parlaması ve yanması kolaylaşır.

Yanma Aralığı

Yanma veya parlama aralığı; bir ateşleme kaynağı varlığında yanacak (veya patlayacak olan) gaz veya buharın konsantrasyon aralığıdır. Buhar tabakasının parlayabilmesi veya yanabilmesi için hava ile oranı kıyaslandığında olması gereken en düşük miktara alt yanma sınırı (LEL/LFL : Lower Explosive or Flammable Limit) , en yüksek miktara ise üst yanma sınırı (UEL/UFL : Upper Explosive or Flammable Limit) adı verilmektedir.

Yakıcı Madde (Oksitleyici)

Oksijen veya yapısındaki oksijeni serbest bırakabilen kimyasallar oksitleyici olarak tanımlanmaktadır.

Alevlenir Madde

Çok düşük parlama noktasına (0 °C’den düşük) ve kaynama noktasına (35 °C’den düşük) sahip sıvı haldeki maddeler çok kolay alevlenir madde olarak nitelendirilir. Herhangi bir enerji harcamaksızın, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve alevlenebilen, ateş kaynağı ile temasta kendiliğinden yanabilen ve parlama noktası 21 °C 'nin altında olan sıvı haldeki, su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan malzemeler kolay alevlenir madde olarak isimlendirilirler.

Buhar Basıncı

Buhar tabakasının parlayabilmesi veya yanabilmesi için hava ile oranı kıyaslandığında olması gereken en düşük miktara alt yanma sınırı (LEL/LFL : Lower Explosive or Flammable Limit) , en yüksek miktara ise üst yanma sınırı (UEL/UFL : Upper Explosive or Flammable Limit) adı verilmektedir.

Parlayıcı Maddelerin Sınıflandırılması

Yanıcı ve parlayıcı sıvılar 26735 sayılı Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik tarafından sınıflandırılmıştır. Yanıcı sıvılar, parlama noktası 37,8 °Cve daha yüksek olan sıvılardır. Yanıcı sıvılar Sınıf II sıvılar, Sınıf IIIA sıvılar ve Sınıf IIIB sıvılar olmak üzere alt sınıflara ayrılırlar. Parlayıcı sıvı ise parlama noktası 37,8 °C’nin altında ve 37,8 °C’deki buhar basıncı 276 kPa’ı aşmayan sıvılar olarak tanımlanarak Sınıf I olarak kabul edilir. Sınıf I sıvılar ise Sınıf IA, Sınıf IB ve Sınıf IC olmak üzere üç alt başlığa ayrılırlar.

Parlayıcı Sıvıların Oluşturduğu Tehlikeler

Parlayıcı sıvılar hava ile yanıcı karışımlar oluşturmak için yeterli buharı verebilme yeteneğine sahiptirler. Dolayısıyla parlayıcı sıvıların neden olduğu yangınlar çok hızlı yanar. Çoğu parlayıcı ve yanıcı sıvılar aynı zamanda akıcıdır. Yanan sıvılar geniş çaplı yangınlara sebebiyet verebilir.

Yanıcı ve Parlayıcı Sıvıların Vücuda Zararları

Parlayıcı sıvıların vücuda getirebileceği en genel zarar yangın veya patlama nedeniyle oluşacak hasardır. Aynı zamanda parlayıcı sıvıların solunum, absorbsiyon veya yutma yoluyla vücuda alınması oldukça tehlikeli sağlık sorunlarına neden olmaktadır.