Çukur Baskı Teknikleri II

Çukur baskı tekniklerinin temel mantığı metal kalıbın üzerinde indirgeme işlemi yapmaktır.

Çukur baskı (gravür) diğer adı ile intaglio; aşındırma ya da kazıma anlamı taşımaktadır ve metal plakalar kullanarak baskı yapmayı tanımlar

Çukur baskı, çağdaş uygulamalarda mürekkebin kalıbın çukur bölgelerine verildiği her türlü kalıp baskılarına verilen genel isimdir.

Asitli teknikler Etching veya Eau-Forte olarak da isimlendirilir.

Asitsiz tekniklerin fiziksel güç kullanımı ve çizimde oluşan kısıtlamalardan doğan zorlukları yeni arayışlara yönlendirmiştir. Bunun için kimyasal yöntemler devreye girerek asitli gravür teknikleri oluşturulmuştur.

İlk asitli indirgemeyi kuyumcular ve silah tüccarları kullanmış olmasına rağmen daha sonra sanatçılar bu uygulamaları geliştirerek farklı teknikler kullanmışlardır.

İlk defa İsveçli Urs Graf tarafından yapılan bir asitle oyma baskı günümüze kadar gelmiştir. 1513 tarihli bu baskıdan sonra Albrecht Dürer ’in asitle oyma tekniğinde işler ürettiği bilinmektedir.

Asite yedirme işlemleri farklı bir çok teknik ile uygulanabilmektedir.

Bir çok farklı tekniği olmasına rağmen metal plaka yüzeyi üzerine koruyucu vernik sürülmesi ve desenin çizilmesinin ardından metal plakanın asit küvetinde işlem görmesi, tekniğin genel özelliğidir.

Asitle yapılan baskılarda kalıp hazırlama asitsiz yapılan baskılarda olduğu gibi önce metal levhanın desen ölçüsünde kesimi ile başlar. Seçilen metalin sertlik derecesine göre makas veya giyotin ile kesim işlemi yapılır. Daha sonra metalin 35-45 derecelik bir açı ile pahlanması sağlanır.

Pahlanma işleminden sonra plakanın rastlantısal izlerden arındırılması için parlatma işlemi yapılır.

Kalıp yüzeyi istenmeyen çizgilerden arındırılıp, yağlı yüzeyi de temizlendikten sonra resmi oluşturmak için aside dayanıklı bir zemin hazırlamak gerekir. Farklı zeminler, çalışmada farklı görsel etkiler oluşturur. Kalıbın her bölgesini asit indirgeyicisinden kurtarmak için lak denilen malzeme kullanılır.

Asitli çalışmalarda metalin seçiminden başlayan süreç indirici/asitlerin seçimi için çok önemlidir. Kimyasallar kullanılarak yapılan bu çalışmalarda sıklıkla asit ile oyma, yumuşak vernik, gofre ve rölyef, aquatinta, şekerli mürekkep, fırça ile asitleme, asitle derin oyma gibi teknikler kullanılmaktadır.

Çukur baskıda tek renkli ve çok renkli baskı yapmak mümkündür.

Tek renkli baskı nemli gravür kağıdı üzerine yapılan ve baskı esnasında tek renk kullanılarak yapılan baskıdır.

Çok renkli baskı farklı şekillerde yapılabilir. Bunlar; tek renkli plaka ile çok renkli baskı (a la poupee), birden çok kalıpla çok renkli baskı, parçalı plakalarla çok renkli baskı, şablonlama ile çok renkli baskıdır.

Renkli basım esnasında uygulayabileceğimiz bir diğer yöntem ise Chine Collé olarak isimlendirilen tekniktir. Bu teknik, ince detayların görüntüyü renklendirmesindeki avantajlarından dolayı tercih edilir.

Chine Collé için en iyi kâğıtlar gampi, kozo ya da dut gibi ağaçların hasır ya da iç liflerinden yapılmış ince ve çirişsiz kâğıtlardır.

Chine Collé uygulaması yapılırken birçok yöntem uygulanabilmektedir. En basit yöntem nişasta tozu kullanılarak yapılan yöntemdir. Mürekkeplenmiş kalıp üzerine kolaj elemanlarının yapıştırılması ve presten geçtiği anda kolaj elemanlarının yapışıp basılması sağlanır.