Özel Güvenlik Görevlilerinin Hak ve Yükümlülükleri

Bu bölümde genel itibarıyla, özel güvenlik görevlilerinin sahip oldukları haklar ile bunun karşılığında hizmetin uygulanması bakımından yerine getirmeleri gereken birtakım yükümlülüklerinden (ödevlerinden) bahsedilmiştir.

Özel Güvenlik Görevlilerinin Göreve Başlaması

ÖGG’nin işe başlaması şeklinde de ifade edebileceğimiz “göreve başlama”, görevlinin memur veya işçi statüsünde olmasına göre farklı hukuki sonuçlar doğurmaktadır.

Kamu Görevlisi Özel Güvenlik Görevlisi Bakımından: Kamu görevlisi veya memur ÖGG’nin, bağlı bulunduğu kurum ile olan iş ilişkisi; “kanuni” ya da “akdi” olarak karşımıza çıkmaktadır.

İşçi Statüsündeki ÖGG Bakımından: İşçi statüsündeki ÖGG bakımından, süresinden fazla çalıştırılmama, bir “hak” olarak karşımıza çıkmaktadır.

Özel Güvenlik Görevlilerinin Hakları

Özel güvenlik görevlileri, kurumları ya da işverenleri ile kurmuş oldukları çalışma ilişkisi ve çalışma hukuku gereği birtakım haklara sahiptirler.

Adil Muamele Görme Hakkı: Kamu görevlisi ÖGG’nin bağlı bulunduğu kurumun amirleri, kanunlarla kendilerine verilen görevleri yerine getirmek durumundadırlar. 4857 sayılı İş Kanunu’nun “eşit davranma ilkesi” başlıklı 5. maddesinde işçi statüsündeki ÖGG’ler için de söz konusu yükümlülükler düzenlenmiş bulunmaktadır.

Süresinden Fazla Çalıştırılmama Hakkı: Kamu görevlisi ÖGG bakımından çalışma saatleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 99. maddesi esaslarına tabidir. İşçi statüsündeki ÖGG bakımından, süresinden fazla çalıştırılmama, bir “hak” olarak karşımıza çıkmaktadır.

İzin ve Dinlenme Hakkı: Kamu görevlisi ÖGG’nin tüm memurlar gibi öğle arası dinlenme süresi hakkının varlığı şüphesizdir. İşçi statüsündeki ÖGG için, tıpkı kamu görevlisi ÖGG’lerde olduğu gibi, farklı konulara ilişkin izinler mevcuttur. Bunlar; ara dinlenmeleri, genel tatiller, hafta tatilleri, yıllık izin, mazeret izni, analık ve süt izni, ücretsiz izin, yeni iş arama izni vb. izinlerdir.

İş Güvencesi Hakkı: Kamu görevlisi ÖGG, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’ndaki iş güvencesi hükümlerine tabidir. İşçi statüsündeki ÖGG bakımından, iş güvencesi her ne kadar kamu personelindeki kadar güçlü olmasa da; İş Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca, iş sözleşmesinin feshi için işverence geçerli bir sebebe dayanılması gerekmektedir.

Tazminat Hakkı: Kamu görevlisi ÖGG’nin, görevini yerine getirirken karşılaşacağı yaralanma, ölüm vb. hadiselerden kaynaklı olarak devletten belli bir miktarda tazminat isteme hakkı bulunmaktadır. İşçi statüsündeki ÖGG’nin de görevini yerine getirirken karşılaşacağı yaralanma, ölüm vb. hadiselerden kaynaklı olarak tazminat alma hakkı söz konusudur.Sendika Kurma ve Toplu İş Sözleşmesi Hakkı: Kamu personeli ÖGG’nin sendikaya ilişkin yasakları kalkmıştır. Gerek bir özel güvenlik şirketi bünyesinde, gerekse alarm merkezleri ya da eğitim kurumları bünyesinde iş akdi ile hizmet veren işçi statüsündeki ÖGG açısından, sendika kurma ya da ilgili işkolunda kurulmuş olan sendikalara üye olma hususunda yasal bir kayıt ve kısıt bulunmamaktadır.

Dernek Kurma ve Üye Olma Hakkı: ÖGG’nin görevli olduğu kurumun kanununda, ilgili kurumda görev yapan memurlar açısından “dernek hakkı” konusunda bir kısıt öngörülmüşse, bu noktada kamu görevlisi ÖGG’nin de öngörülen kısıtlamaya tabi olacağı kuşkusuzdur. ÖGG için “özel kanun” niteliği taşıyan 5188 düzenlemelerinde, “dernek kurma ve üye olma” hakkına ilişkin açıkça bir sınırlama öngörülmediği için işçi statüsündeki ÖGG bakımından bu konuda herhangi bir yasal kısıt yoktur.

Siyasi Parti Kurma ve Üye Olma Hakkı: Kamu görevlisi ÖGG bakımından, görevi devam etmekteyken, siyasi parti kurma veya üye olma hakkının söz konusu olamayacağı söylenebilir. 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu; gerek “özel güvenlik” gerekse “kolluk” görevlilerinin siyasi faaliyetlerde bulunamayacağına ilişkin bir kısıt öngörmemiştir.

Özel Güvenlik Görevlilerinin Yükümlülükleri

Hukuka Uygun Davranma Yükümlülüğü: Belirtmek gerekir ki, 657 sayılı Kanun'da, gerek memur gerekse de amir konumunda olan kamu personeli bakımından “hukuka uygun davranma” yükümlülüğü öngörülmüştür. İşçi statüsündeki ÖGG için de durum farklı değildir.

Görevde Sadakat ile Eşit ve Tarafsız Davranma Yükümlülüğü: Kamu görevlisi ÖGG’nin görevinde sadakat, eşitlik ve tarafsızlık ilkelerini gözetmesi, memuriyetin en temel gereklerindendir. İşçi statüsündeki ÖGG’nin öncelikle iş ilişkisi çerçevesinde işverene karşı sadakat borcu bulunmaktadır.

Grev ve Lokavt Yasağına Uyma Yükümlülüğü: 5188 sayılı kanun'A göre; “Özel güvenlik personeli greve katılamaz.” ve “Özel güvenlik görevlileri lokavt dolayısıyla işten uzaklaştırılamaz.