Özel Güvenlik Hizmetlerinin Kapsamı
Dünya genelinde özel güvenlik sistemlerinin farklılık arz etme si, farklı hukuki rejimlere ve uygulamalara tabi özel güvenlik yapılarının olması nedeniyle, özel güvenlik hizmetleri birçok farklı sistematik çerçevesinde anlamlandırılmaktadır. Dünya genelindeki uygulamalar ile Türkiye’nin bu uygulamalar perspektifinde konumlandığı noktanın belirlenmesi konumuz açısından son derece önemli bir kategori arz etmektedir .
Dünyada Özel Güvenlik Hizmetlerinin Yapısal Analizi
Güvenlik hizmetleri tarihine bakıldığında da, fiziki tehlikelerden korunma ve bazı cezai ve hukuki olayların aydınlatılması işlerinin özel güvenlik görevlileri aracılığı ile yürütüldüğü görülmektedir.
Çalışma Şekillerine Göre Sınıflandırma: Pasif faaliyet alanları içine koruculuk (koruma) ve gözetleme (bir bina veya mıntıkanın insan gücü veya teknolojik cihazlarla gözetlenmesi) girmektedir. Aktif faaliyet alanları ise ”dedektiflik” veya diğer bir ifadeyle, hukuki veya cezai bir ol ayın araştırılması ya da herhangi bir husustaki bilgi ve bulguların toplanması gibi faaliyetleri kapsamaktadır.
Kuruluş ve İşleyişe Göre Sınıflandırma: Serbest kuruluş ve işleyiş sistemi: Bu sistemde ülke genelinde özel güvenlik hizmeti vermek veya bu amaçla bir şirket kurmak için herhangi bir standart belirlenmemiştir. Asgari (minimum) dar sistem: Bu sistemi uygulayan ülkelerde özel güvenlik şirketleri ile ilgili bir standart mevcuttur. Asgari (minimum) geniş sistem: Bu sistemde özel güvenlik şirketleri ile ilgili hukuki metinlerde standartlar belirlenmiştir. Ayrıntılı dar sistem: Bu sistemde özel güvenlik şirketleri ile ilgili hususları düzenleyen hukuki mevzuat ayrıntılı hükümler içermektedir. Ayrıntılı geniş sistem: Bu sistemi uygulayan ülkelerde özel güvenlik şirketleri ve görevlilerinin özel soruşturmalarda uymaları gereken standartlar, hukuki düzenlemeler hukuk kuralları ile belirlenmiştir.
Türkiye'de Özel Güvenlik Hizmetlerinin Yapısal Analizi
Türkiye’deki özel güvenlik örgütlerinin ise söz konusu tasnifte hâlen, sadece “pasif”türden olan özel güvenlik faaliyetlerini icra etmekte oldukları gözlenmektedir. Ayrıca yukarıda yapılan özel güvenlik sistemi uygulamasının kuruluş ve işleyişi açısından sınıflandırma bakımından Türkiye’ de, 2495 sayılı Kanun dönemindeki uygulamalardan hareketle “serbest kuruluş ve işleyiş sistemi”nin geçerli olduğu; 2004 tarihinde yürürlüğe giren 5188 sayılı Kanun sonrası ise “ayrıntılı dar sistem” ve “ayrıntılı geniş sistem”in birlikte uyguladığı sonucuna varılabilir.
Özel Güvenliğin Faaliyet Gösterdiği Konular
Özel güvenlik hizmetinin faaliyet konuları içinde, iş hayatı v e sosyal yaşama dair her türlü değerin güvenliğinin sağlanması bulunduğundan, özel güvenlik hizmetlerinin, güncel ihtiyaçlara ve toplumların değiş im ihtiyacına göre sürekli farklılaşmakta olduğu gözlenmektedir.
Özel Güvenliğin Görevlilerinin İstihdam (Görev) Şekilleri
5188 sayılı Kanun, 3. maddesinde yer alan, “kişilerin silahlı personel tarafından korunması, kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetinin şirketlere gördürülmesi...” lafzı ile özel güvenlik görevlilerinin ancak üç şekilde istihdam olunabileceğini öngörmüştür.
Özel Güvenlik Görevlilerinin Yer Bakımından Yetkisi
5188 sayılı yeni kanunla, özel güvenlik görevlilerinin görev alanına ilişkin (yer bakımından yetkisi), önceki 2495 sayılı kanunda olmayan bir düzenleme getirilmektedir.
Özel Güvenlik Görevlilerinin Zaman Bakımından Yetkisi
“Özel güvenliğin zaman bakımından yetkisi”, özel güvenlik biri mi, özel güvenlik şirketi ve bizzat koruma görevi üstlenen özel güvenlik personeli bakımından ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Özel Güvenlik Birimi Bakımından: Özel güvenlik kuruluşlarından; özel güvenliğin birim kurulması ile s ağlandığı kuruluşlarda, bu birimin kaldırılması veya bu birimde göre v yapan görevlinin görevinin s ona ermesine kadarki zaman dilimi içerisinde, özel güvenlik görevli si 5188 sayılı kanundan kaynaklanan yetkilerini kullanabilir.
Özel Güvenlik Şirketleri Bakımından: Özel güvenlik şirketleri kuruldukları tarihten faaliyetlerinin sona erdikleri tarihe kadar görevli ve yetkilidirler. Şirketler için de şirketteki işçi niteliğinde bulunan görevlinin bu sıfatının sonlandığı zamana kadar yetki kullanmak mümkündür.
Silahlı Kişisel Koruma Gör evi Yapanlar Bakımından: Silahlı olarak kişisel olarak koruma görevi yapanlar, bu göreve başladığı tarihten, bu görevin sonlandığı tarihe kadar özel güvenliğe verilen yetkileri kullanabilecektir. Göreve başlayan ve görevi sona eren silahlı özel güvenlik görevlisi, işveren tarafından on beş gün içinde valiliğe bildirilir.
Teknik Hizmet Verme Yetkisi
Alarm Merkezi Kurma Yetkisi: Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinde “alarm merkezi ”, “konut, işyeri ve tesislerin güvenliğini sağlamak amacıyla, teknik donanım kullanarak bunları izleyen işletmeler” şeklinde tanımlanmıştır.
Fiziki ve Aletli Güvenlik Tedbirleri Alma Yetkisi: Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 6/c maddesinden çıkan yorumla, "özel güvenlik birimleri veya özel güvenlik şirketler i tarafından alınacak fiziki ve aletli güvenlik tedbirleri" almanın da özel güvenlik hizmetlerinin bir parçası olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Apartman blokları ya da siteler inin etrafının ışıklandırılması , hukuka aykırı yönteme başvurmamak kaydı ile, bazı kısımlarında kamera veya kapalı devre televizyon sistemi ile giren ve çıkanları izleme gibi yön temler, birer “fiziki ve aletli tedbir” olarak değerlendirilebilir.