Özel Gereksinimli Çocuklar İçin Psikomotor Gelişim Etkinliği-II

Montessori eğitimi dâhilinde gerçekleştirilen bütün aktiviteler hareket üzerine kuruludur. Bireye günlük yaşam becerileri öğretmek adına gerçekleştirilen örneğin düğmeleme gibi bir alıştırma esnasında birey ince motor becerilerini kullanmak durumundadır. Bazı alıştırmalar da bireyin bulunduğu yerden kalkması başka bir yere bir malzemeyi taşıması şeklinde gerçekleştirilebilir ve bu sayede kaba motor becerilerinin de geliştirilmesi söz konusu olur.

Akrobasi psikomotor alanında kullanılan bir diğer önemli elementtir. Akrobasi yüksek derecede koordinasyon gerektiren hareketleri ifade eden bir konseptir. Akrobasi bireye macera duygusu da verir. Gücünü doğru kullanma ve kontrol altına alma akrobasinin hedeflerindendir. Bunun dışında, denge, hareketlilik, vücudu hissetme, duruş, vücudun gerginliği, güven gibi elementler akrobasi çalışmaları esnasında geliştirilmeye çalışılan özelliklerdendir. Bireyin yapacağı hareketlerde bilhassa denge önemli bir yer tutar. Bir çok akrobasi hareketinin gerçekleştirilmesi için bireyin denge duygusuna sahip olması gerekir. Diğer taraftan yapılan akrobatik hareketlerin sonucu olarak bireyde denge duygusu gelişmeye başlar. Bu durumda birbirini destekleyen bir denge döngüsünden bahsedilebilir. Akrobasi de güç demek gücü dozajında kullanmak demektir. Hareketlilik kavramı da akrobaside önemli yer tutar. Bu kavram bilhassa hareket çeşitliliği, yani bireyin ortaya koyabileceği hareketin çeşitlilik anlamında yüksek olmasını ifade eder.

Aktivitelerin arzu edildiği gibi yürümesi ve gerekli ilerlemenin görülmesi doğru bir planlamaya bağlıdır. Doğru planlamanın ilk basamağı ise uygulamaları yerine getirecek öğrencilerin psikomotor beceriler açısından değerlendirilmeleridir. Bu değerlendirmede genel olarak değerlendirmeye konu olan alan dâhilinde bireyin yapabildikleri ve yapamadıkları, yapabildiklerini ne şekilde yapabildiği tespit edilmeye çalışılır ve bunun için geliştirilen formlar kullanılabilir. Ancak öğrencinin ayrıntılı bir şekilde gözlemlenmesi de çok önemlidir. Bu iş için sınıftaki öğretmen yardımcısının pozisyonu uygundur.

Değerlendirmeden sonra öğretimi gerçekleştirilecek beceriye dair bir analiz oluşturulur. Bu analizle öğretim basamakları belirlenir. Bu basamaklar bir becerinin uygulama sırasına göre belirlenebileceği gibi zorluk derecelerine göre de oluşturulabilir.

Hazırlanan plan içinde bireyin bu bilgi veya beceriyi öğrenmesi için ihtiyaç duyulan malzemeler, teknikler ve zaman planlaması yer alır. Malzeme ve materyaller gerektiği hâllerde öğrenci için yeniden geliştirilir. Planın içerisinde kısa veuzun dönemde ulaşılması planan amaçlar yer alır. Öğretmen yardımcısı hem planlama, hem malzeme ve materyal hazırlama hem de öğretim esnasında önemli rol oynar ve bütün bu süreçlere aktif katılır.

Psikomotor aktiviteleri bireyi bütün hâlinde geliştirmeyi amaçlar. Psikomotor özel eğitimin diğer alanlarında olduğu gibi zayıf kalmış ya da henüz oluşmamış becerilerin geliştirilmesi ve ortaya çıkarılması yanında güçlü olan becerilerin de daha ileriye götürülmesini hedefler. Önemli bir diğer etmense gerçekleştirilecek uygulamaların çocuk merkezli olmasıdır. Çocukların ilgisini çeken ve onların gelişim özelliklerine göre seçilen malzemelerin ve konuların uygulamalarda kullanılması çocuğun bunları aktif olarak kullanması ve aktiviteleri motivasyonla gerçekleştirmesi için gereklidir.

Psikomotor alanında kullanılan bazı metotlar mevcuttur. Bunlardan birisi oyun terapisidir. Oyun esnasında gerçekleştirilen aktiviteler çeşitli duyuların gelişmesine yardımcı olduğu gibi, ince ve kaba motor, el-göz koordinasyonu gibi çok farklı becerilerin gelişimine de olumlu etkide bulunur. Oyundan keyif alınması çocukların gelişiminde kullanılması açısından önemli bir etmendir. Oyunda kullanılacak malzemeler ve oyunun kendisi çocuğun gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. Özellikle engelli çocukların yaşıtlarının gerisinde bir oyun gelişimi göstermeleri mümkündür. Ancak onlar da oyun gelişimi açısından diğer çocukların izlediği yolu izlerler. Onlara verilecek oyuncakların rahatlıkla tutulabilecek formda olması gerekir ve dikkat sürelerinin kısa olduğunu düşünerek kısa süreli oyunların hazırlanması ya da oyunun mümkünse kısa parçalara bölünmesi faydalı olur. Grup oyunları sosyal gelişim açısından bilhassa önemlidir ve birey grup oyunlarında oynaması gereken rolü yerine getirerek sorumluluk alma yeteneğini de geliştirir. Birey oyun esnasında ortaya çıkabilecek sorunları çözmeyi öğrendikçe bu yeteneğini oyun dışında çıkacak kavgalara da taşımayı öğrenir. Oyun çocuğun konsantrasyonunu, dayanıklılığını artırır, dile dayalı iletişiminin güçlenmesini sağlar. Oyun esnasında birey materyallere dokunur ve onları tanır, bazı durumlarda materyalde değişiklik yaparak onu amacı doğrultusunda değiştirir. Oyun grubu büyüdükçe farklı ilgi ve yeteneklere sahip bireylerin sayısı da artar. Bu bakımdan bütün bireylerin aynı anda aynı oyunu oynamak istemeyeceklerini hesaba katarak farklı oyun alternatiflerinin de hazırlanmasında faydalar vardır.

Montessori pedagojisi de psikomotor becerilerin, bilhassa da ince motor becerilerinin gelişimi için önemli imkânlar sağlar. Montessori pedagojisinde bireyin olabildiğince bağımsız bir şekilde bir aktiviteyi sürdürmesi gerekir. Montessori pedagojisi materyal açısından son derece zengin bir konseptir. Materyalin varlığı beraberinde hareketi getirmektedir.