Özel Gereksinimli Çocuklar İçin Toplumsal Uyum Gelişim Etkinliği - I

Özel gereksinimli çocuklar bağımsız yaşamaya aday bireylerdir. Birçoğu kendi bakımını yapmak, ev işlerini üstlenmek, başlıca araç gereçleri kullanmak, yiyecek hazırlamak kısaca bağımsız yaşamak için gerekli olan becerileri yerine getirmek zorundadırlar.

Bağımsız yaşam becerilerinin çeşitli gruplar altında sınıflandırılması yapılmaktadır. Bu sınıflamayı şu şekildedir; başarı için gerekli temel beceriler, uyum için gerekli beceriler, günlük yaşam becerileri, mesleğe hazırlık ve mesleki beceriler.

Çocuğun öz bakım ve günlük yaşam becerilerini kazanması eğitime başlama zamanına, çocuğun motor, dil, zihin ve duygu gelişimine bağlıdır. Bu becerilerin kazandırılabilmesi için çocuğun önceden gerçekleştirmesi gereken ön koşul beceriler vardır.

Öz bakım becerilerin kazanılmasında çocuktan çocuğa farklılıklar görülmektedir. Bazı çocukların becerileri kazanması daha kolay olabilirken bazılarının ise daha zor olabilmektedir.

Günlük yaşam becerileri çeşitli ev araç gereçlerinin kullanımı, ev temizliği ve düzeni, giysilerin bakımı, mutfak becerileri gibi bağımsız yaşamayı içeren becerileri kapsamaktadır. Günlük yaşam becerileri kişinin içinde yaşadığı toplumsal yerleşim alanında başarılı olması için gereklidir. Bu becerilerin büyük çoğunluğu, kişinin kendini geçindirebilecek bir iş bulması için de gerekli becerilerdir. Ayrıca, günlük yaşam becerileri, okuma, matematik ve diğer disiplin alanlarında gerekli becerilerin kazandırılmasına yönelik olarak çeşitli etkinlik fırsatları sağlayabilmektedir.

Yetersizliği olan çocukların da toplumda başarılı olabilmeleri, günlük yaşam, mesleki ve sosyal becerilere sahip olma becerilerine bağlıdır. Yetersizliği olan öğrencilere hangi becerilerin kazandırılacağını belirlemek için, öncelikle öğrencinin ev ve yakın çevresinin incelenmesi gereklidir. Öğrencinin ev içinde ve dışında gereksinim duyduğu günlük yaşam becerilerinden, öğrencinin yapabildiklerine dayalı olarak kazandırılması uygun olanlar belirlenmelidir.

Günlük yaşamı devam ettirebilmek için gerekli olan becerilerin kazandırılmasında ortam düzenlemesi büyük önem taşır. Bunun için okul bünyesinde uygulama evinin oluşturulması ve çocukların aktif olarak bu ortamdan yararlanmalarına imkan verilmelidir.

Sosyal davranış, uygun ya da uygun olmayan davranış olarak değerlendirilir. Çocuğun gösterdiği davranışın uygun olup olmadığını aile, öğretmen veya bir başkası verebilir. Davranışa yönelik karar çocuğun davranışı gösterdiği duruma ve çocuğun özelliğine göre değişebilmektedir.

Özel gereksinimli çocuklardaki sosyal yetersizlik, çocuğun toplumsal uyumu ve davranışları üzerinde etkilidir. Sosyal gelişim alanına yönelik eğitim amaçları, çocuğun gelişimsel düzeyine ve belirli gereksinimlerine yönelik olacak şekilde belirlenmelidir. Küçük yaş çocukların sosyal iletişimlerinin sıklığını arttırmak için bazı yapılandırılmış ortamlara ihtiyaç vardır. Büyük yaştaki çocukların sosyal becerilerin öğretilmesi için de; onların bağımsız olarak bazı becerileri yapmalarına yardımcı olunmalı ve sosyal uyumsuzluklarını azaltmak amaçlanmalıdır.

Öz bakım ve günlük yaşam becerileri, bireyin başkalarına bağımlı olmadan, gereksinimlerini karşılaması için gerekli olan becerileri içerir. Özel gereksinimi olan çocukların, kendilerinden çevreden bilgi edinebilme ve bilgiyi genelleyebilme süreçlerinde yetersizlikleri vardır.

Çocuğun hayatının içinde olmayan problem durumlarının dışında böylesi durumların hedeflenerek oyunlarda işlenmesi çocukların sürtüşme durumlarının ortadan kaldırılması için daha çok işe yarayacaktır. Rol pozisyonunu üstlenmeyen çocuklar olup biteni çok iyi seyretmeli ve dinlemelidirler. Oyunun sonunda konuyla ilgili, bütün sınıfın katılacağı bir tartışma ortamı oluşturulmalıdır.