Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

Eğitsel değerlendirme (ölçümleme), özel gereksinimli çocuklara sunulacak hizmetler için yasal ve eğitsel kararlar vermede yararlanılan ve eğitim açısından önemli bilgilerin sistematik olarak derlendiği bir süreçtir. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) eğitsel değerlendirme ve tanılamanın önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.BEP hazırlanmadan önce özel gereksinimli bir çocuğun eğitsel değerlendirmenin belli aşamalarından geçmesi gerekmektedir.

Eğitsel değerlendirme süreci; özel gereksinimli olduğu tahmin edilen öğrencinin tarama- ilk belirleme süreci, başvuru öncesi süreç, başvuru süreci, ayrıntılı değerlendirme, yerleştirme, BEP hazırlama ve izleme gibi aşamalardan oluşan bir süreçtir.

Bir çocuğun akranlarından farklı bir gelişim düzeyine sahip olup olmadığının anlaşılmasındaki birinci basamak İlk Belirleme Aşamasıdır. Bu aşama, öğrenme güçlüğü var gibi gözüken bir grup çocuğun davranışlarının gözlenmesi ve analiz edilmesi böylelikle de yetersizliğinin olup olmadığının belirlenmesi sürecidir. Bu süreçte gözlem, görüşme, kontrol listesi, ölçüt bağımlı ölçü aracı gibi informal değerlendirme araçları kullanılır.

Başvuru öncesi süreç, öğrencileri genel eğitim sınıfıyla bütünleştirmek için çeşitli önlemlerin alındığı, eğitimsel müdahalelerin yapıldığı bir süreçtir. Bu süreç, bir önceki süreç gibi informal değerlendirme araçlarının kullanıldığı, sistematik ve planlı bir şekilde uygulanması gereken bir süreçtir.

İlk belirleme ve başvuru öncesi süreçlerin ardından öğrencinin özel eğitime gereksinim duyduğu kanaati değişmemişse, öğrenci için Başvuru sürecinin başlatılması gerekmektedir. Başvuru sürecinde; başvuru öncesi müdahaleler, öğrenci için alınan önlemler, yapılan tüm uyarlamalar, uyarlama sonuçları ve öğrenci hakkında toplanan tüm bilgilerin yer aldığı bireysel gelişim raporu hazırlanması gerekmektedir. Bu aşamadan itibaren çocuğun velisi ya da resmî okul ve kurum yönetiminin yazılı başvuru ile çocuk Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) yönlendirilebilir.

Ayrıntılı değerlendirme süreci il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerine bağlı olarak faaliyet gösteren RAM’larda oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunca gerçekleştirilmektedir.Bu değerlendirme, öğrencinin özel eğitime gerek duyup duymadığını resmî olarak belirlemek ve çocuğun yetersizlikten kaynaklanan bir okul performansı sorunu olup olmadığını saptamak üzere yapılır. Bu süreçteki değerlendirmeler başvurucu öncesi süreç ve tarama amacıyla yapılandan daha derinlemesine yapılmaktadır. Okul başarısının belli başlı alanlarında, sosyal beceri geliştirmede, zekâ konusunda ve ilgili başka alanlarda bireysel testler uygulanarak farklı ortam ve kaynaklardan çeşitli bilgiler derlenir. Bu süreçte, formal ve informal araçların uygulanmasının ardından bireye eğitsel bir tanı koyulabilir.

RAM değerlendirmesinin ardından özel eğitime gereksinim duyduğu belirlenen öğrenci için Millî Eğitim Bakanlığınca (MEB) belli kararlar verilmektedir. Buna göre, çocuk için resmi bir yerleştirme kararı verilir. Bu karar; çocuğun olağan gelişim gösteren akranları ile tam zamanlı ya da yarı zamanlı olarak aynı eğitim ortamlarına devam etmesi (kaynaştırma), yetersizlik türüne göre ayrı bir sınıf ya da okulda öğrenim görmesi ya da evde eğitim şeklinde verilebilmektedir. RAM tarafından özel eğitime gereksinim duyduğu belirlenen her bir öğrenci için BEP hazırlanması yasal bir zorunluluktur.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı özel eğitime gereksinim duyduğu belirlenmiş bireyin bağlı olduğu eğitim kurumunda oluşturulan birim tarafından geliştirilmiş olan ve özel gereksinimli bireyin farklı disiplin alanlarındaki eğitsel gereksinimlerini ve destek hizmetlerini karşılamak için planlanan eğitim programlarıdır.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı; öğrencinin kişisel bilgilerini, eğitim planında yer alan uzun dönemli (yıllık) amaçlar ve öğrencinin takip ettiği eğitim programı/programları temel alınarak belirlenen kısa dönemli amaçlarını, öğrencinin alacağı destek eğitim hizmetinin türü, süresi, sıklığı ve bu hizmetin kimler tarafından nasıl sağlanacağını, öğretim ve değerlendirmede kullanılacak yöntem ve teknik, araç-gereç ve eğitim materyallerini, eğitim ortamına ilişkin düzenlemeleri, davranış problemlerini önlemeye ya da azaltmaya yönelik tedbirler ile uygulanacak yöntem ve teknikleri, içerir.

BEP; kurum müdürü veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında; Bir gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen, Bir rehber öğretmen, Bir eğitim programları hazırlamakla görevlendirilen öğretmen, Öğrencinin sınıf öğretmeni, Öğrencinin dersini okutan ilgili alan öğretmenleri, Öğrencinin velisi ve Öğrenciden oluşan BEP Hazırlama Birimince geliştirilir.

BEP hazırlamanın ilk aşaması çocuğun mevcut gereksinimlerinin ve var olan performans düzeyinin belirlenmesidir. Burada temel görev öğrencinin neyi yapıp, neyi yapamadığını belirlemek amacıyla değerlendirme araçlarının kullanılması gerekmektedir. Değerlendirme araçları formal ve informal araçlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Var Olan Performans Düzeyi, ayrıntılı değerlendirme sonuçlarına dayalı olarak hazırlanan, öğrencinin yapabildikleri ve yapamadıklarının, güçlü ve zayıf yanlarının, ilgi ve ihtiyaçlarının betimlenmesidir.

BEP hazırlanırken özel gereksinimli öğrenci için hem uzun hem de kısa dönemli hedefler belirlenir. Uzun dönemli hedefler genellikle yıllık olarak belirlenirken, kısa dönemli hedefler her bir uzun dönemli hedefe ulaşmak için gerekli olan alt hedefleri oluşturan gözlenebilir ve ölçülebilir somut hedeflerdir.

Değerlendirmenin amacı BEP’ in çocuk üzerindeki etkisinin, BEP sürecinin etkili ve verimli işleyip işlemediğinin değerlendirilmesidir. Bu nedenle değerlendirme yapılırken çocuğun olumlu yönde gelişme gösterip göstermediğinin, çocuğun gelişmesine uygun olarak değişmesi ya da eklenmesi gereken amaçlar, yöntemler, materyaller, destek hizmetler vb. içeriklerin olup olmadığına bakılır.