Oyunun Gelişimi

Oyunun gelişimi için birçok aşama sıralanır. Geçmişten günümüze kabul edilen iki sınıflandırma vardır. Bunlar bilişsel oyun ve sosyal oyundur. Bilişsel oyun evreleri başığı altında Piaqet ve Smilansky'nin oyun aşamaları açıklanmıştır. Piaqet, bilişsel gelişim kuramında çocukların oyunlarında materyalleri değerlendirmelerine göre oyunun üç aşamada geliştiğinden söz eder. Bu aşamaları sırası ile şu şekildedir (Read ve Patterson, 1980 ; Cowie ve Blades, 2003). Alıştırma Oyunu (0 -2 Yaş Duyu -Motor Dönemi); Alıştırma oyun döneminde bebek kendisine bakım gösteren kişileri taklit eder ve gördüğü davranışları tekrarlar. Sembolik Oyun (2 -7 Yaş İşlem Öncesi Dönem); Sembolik oyun erken çocukluk döneminde etkili olmaya başlamaktadır. Alıştırma oyun evresinden sonra artık rahatça emekleyen hatta yürümeye başlayan çocuk çevresini araştırmaya tanımaya yönelik oyunlar oynamaya başlar. Annesi gibi yemek yapmaya çalışması, yastığı at olarak kullanması bu dönem oyunlarına örnektir. Kurallı Oyun (7 -11 Yaş Somut İşlem Dönemi); Somut işlemler dönemi ile görülmeye başlanan kurallı oyunlar daha ileri biliş düzeyi gerektiren oyunlardır. Çocuklar bu dönemde oyunlara katıldıkça sosyalleşerek daha akılcı düşünmeye başlarlar ve bilişsel performanslarını da geliştirmiş olurlar. Çocuğun yaşının ilerlemesi ile arkadaşları ile iş birliği yapma eğilimi artarak, kurallı oyunların oynanmasına aracı olmaktadır (Frost, Wortham ve Reifel, 2005). Smilansky, Piaqet’nin oyun evrelerini genişleterek oyunu sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırma bilişsel gelişim temel alınarak yapılmış olup özellikle sembolik oyunun önemi vurgulanmaktadır. Smilansky oyun gelişimini dört evrede ele almaktadır. Her evrede giderek karmaşıklaşan farklı davranışlar yer alır. Bu evreler; İşlevsel oyun, Yapı -inşa oyunları, Dramatik Oyunlar, Kurallı oyunlardır. İşlevsel oyun; Bu tür oyunlar, çocukların fiziksel becerilerini ve dil becerilerini geliştirici alıştırmalar içeren çocuğun, daha çok bedenlerini kullandıkları basit hareketlerden oluşur. Yapı - inşa Oyunları; Yaratıcılıklarını, merak duygularını, keşfetme arzularını, üretkenliklerini arttırıcı etkinlikler içeren yapı -inşa oyunlarında çocuklar, farklı nesneleri farklı görevlerle kullanmaktan büyük haz duyarlar (Ömeroğlu vd.,2010). Dramatik oyunlar; Çocukların bu evrede yaratıcılıkları öne çıkar, fiziksel yetenekleri sosyal farkındalıkları ortaya çıkar. Smilansky, dramatik oyunlara diğer oyun türlerine nazaran daha çok ağırlık vermiş ve çalışmaları sonunda sembolik oyunda görülen gelişimsel süreçleri oluşturmuştur. Kurallı Oyunlar; Belirlenmiş kuralları olan ve planlı bir şekilde çocuk için hazırlanan oyun çeşididir. Sınırları belirlenmiş kurallı oyunlarda çocuk nerede ne yapacağını bilir, sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenir (Sevinç, 2009). Sosyal oyun aşamalarında Parten'nın oyun evreleri ele alınmıştır. Parten oyunun 6 farklı sosyal oyun türü olduğunu ileri sürmüştür. Bunlar, katılımsız oyun, seyirci oyun, yalnız oyun, paralel oyun, birlikte oyun ve işbirlikçi oyun şeklindedir. Çocuklar, her yaş döneminde oyuna katılmaktan izlemekten büyük zevk alırlar. Doğduğu an itibariyle hareketli bir varlık olan çocuk, yürümeye başlamadan önce kollarını sallar, bacalarını sallar, kıpır kıpırdır. Bu hareketler bilinçsiz hareketler olarak tanımlanabilir. Vücutlarına hakim olmaya başlaması ile, daha bilinçli hareketler ile gelecekte oynayacağı oyunlara bir hazırlık yapmaya başlarlar. 3 yaş itibariyle hayal gücünün de gelişmesiyle oyunlar değişmeye başlar. 5 -6 yaş çocukları daha çok grup oyunları ile ilgilenmeye, çevresini tanımaya başlar (Sel, 2000). Erken çocukluk döneminde ise, oyunların bir parçası olmaktan hoşlanırlar ve yaşadıkları her olayı oyuna dönüştürebilirler. Bu dönemde oyunun bir önemli görevi, hayatı anlama, tanıma ve anlamlandırma noktasında bir araç olarak kullanılmasıdır (Aksoy ve Çiftçi, 2014).