Cinsel Gelişim
Cinsel gelişim, doğum öncesi dönemden başlayan yaşam boyu devam eden bireyin cinsel organlarının büyümesi, gelişimi, olgunlaşması ve üremeye uygun hâle gelmesi, bu değişikliklere uygun ve sağlıklı bir tutum geliştirmesi, davranış değişikliği yapması ve cinsel sorunları ile baş edebilmesidir.
Cinsel gelişimin fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel boyutları vardır.
Cinsel Gelişimle İlgili Kavramlar
Cinsel gelişimin fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel boyutları vardır.
Cinsiyet: Doğuştan itibaren var olan genler tarafından belirlenen bireyin erkek ya da dişi olmasını ifade eder.
Cinsiyet Kimliği: Toplumsal cinsiyetin ruhsal yansımasıdır. Yani bireyin kendini kadın ya da erkek olarak algılamasıdır. Cinsiyet kimliği bireyin benlik algısını oluşturan önemli unsurlardan biridir.
Çocukların 2 -3 yaşlarında ben kızım ya da ben erkeğim şeklinde cinsiyetini ifade etmesi cinsiyet kimliği gelişimini gösterir.
Cinsel kimlik ve cinsiyet kimliği birbirinden ayrı kavramlardır.
Cinsel Kimlik: Bireyin kadın veya erkek olmayla ilgili kendini tanımlaması, kendi algısı veya hisleridir. Genel olarak bireyin cinsel kimliği biyolojik kimliği ile uyumludur.
Cinsiyet Rolü: Toplumun erkekten ya da kadından beklediği, onlara uygun olarak tanımladığı davranış şekilleridir.
Cinsel Olgunluk: Kişinin üreme sisteminin gelişerek, üreme organının üreme hücresi üretebilecek olgunluğa erişmesidir.
Cinsel Gelişimi Etkileyen Faktörler
Cinsiyet rollerinin öğrenilmesinde ve cinsel gelişimde biyolojik, sosyal, kültürel etmenler ve özdeşim önemli faktörlerdir.
Cinsel Gelişim Kuramları
Psikoseksüel Gelişim Kuramı
Freud, kişiliğin bazı aşamalardan geçerek geliştiğini ve cinsel gelişimin de kişiliğin gelişiminin temelini oluşturduğunu söylemiştir. Bu aşamalar;
- 0-1 Yaş Oral Dönem
- 1-3 Yaş Anal Dönem
- 3-6 Yaş Fallik Dönem
- 6-11 Yaş Latent Dönemi
- 11 Yaştan Sonra Genital Dönemdir.
Bilgi İşleme Kuramı
Bilgi İşleme Kuramı'nın öncüsü Sandra Bem’dir. Bu kurama göre cinsel ayrıştırmanın temel belirleyicisi şemadır ve şemalar öğrenmeyi basitleştiren araçlardır. Bu şemalar cinsiyet rollerine dayanır ve çocuklar bu şemalarla gerekli bilgileri edinir, erkek ve kadına ait cinsiyet rolleri hakkında bilgi edinir. Sonra bu bilgileri gruplara ayırır, daha sonra bu bilgilerin kendi cinsiyetine uygun olup olmadığına karar verir ve davranışlarını düzenlemek için kullanır.
Bilişsel Kuram
Lawrence Kohlberg’in, Piaget’nin kuramından yararlanarak geliştirdiği cinsel gelişim kuramıdır. Bilişsel Kuram'a göre cinsiyet rol gelişimi bilişsel gelişime bağlıdır ve çocukların sosyal deneyimlerinden önce cinsiyet ile ilgili bir belirli bir anlayış geliştirmesi gerekir. Kohlberg, çocuğun cinselliği tam olarak kavraması için üç aşamadan geçmesi gerektiğini savunur.
Bu aşamalar sırasıyla:
- Temel Cinsellik Kişiliği (Basic Gender Idendity)
- Cinsel Sabitlik (Gender Stability)
- Cinsel Korunum –Cinsel Sabitlik (Gender Constancy –Concervation)
Oyun Çocukluğu Döneminde Cinsel Gelişim
Bu dönem çocukların istemli hareketleri yaptığı dönemdir.
1-2 yaş arası dönemde çocuklar kız ve erkek ayrımını yapacak bilince sahip değildirler. Bu dönemde çocuklar vücutlarını keşfederler ve cinsel organlarını elleme ya da gösterme gibi davranışlarda bulunabilirler.
Vücutlarında belirli bölgelere dokunmanın zevkli olduğunu keşfederler. Mastürbasyon elle uyarmakla görülebilir.
1-3 yaş dönemindeki çocuklar sözcükleri anatomi ile ilişkili olarak öğrenir. Sözcükler ve işlevleri arasındaki bağlantı önemlidir ve çocukların gelecek yaşamlarındaki cinsel tutum ve davranışlarını etkileyebilir.
3 yaşındaki çocuklarda dil gelişimi iyi olduğu için ve kendilerini ifade edebildikleri için diğer konuların yanında cinsel gelişimleri ile ilgili olarak da merak ettikleri şeyleri sormaya başlarlar.
3 yaşından itibaren çocuklar iki ayrı cinsiyetin olduğunu anlamaya başlarlar.
Bu dönemde tuvalet eğitimi kazanılır.
3 yaşına yakın kız ve erkek cinsiyetlerini merak ederler ve hem kendi vücutlarını hem de akranlarının vücutlarını incelemeye başlarlar.