Sosyal Gelişim
Sosyal Gelişim ile ilgili Kavramlar
Sosyal gelişim, “toplumsal beklentilere uygunluk gösteren kazanılmış davranış yeteneği” olarak tanımlanabilir.
Sosyal gelişme yaşam boyu devam eden bir süreçtir.
Sosyalleşmenin ilk göstergeleri “çocuğun ailenin sosyal değerlerini algılamaya başlaması, bu değerleri eleştirmesi ve davranışa dönüştürmeye çalışması” olarak bilinir.
Çocukların sosyal gelişimini etkileyen bazı faktörler vardır. Bunlar; “Çocuğun içinde bulunduğu ailenin özellikleri, anne -baba ilişkileri ve anne -baba tutumları, çocuğun akranlarıyla bir arada olduğu oyun grupları, oyun, ilerleyen yıllarda akran grupları, kitle iletişim araçları ve okul ortamı” dır.
Sosyalleşme - Sosyalleştirme
Sosyalleşme, “bireyin içinde bulunduğu toplumda geçerli olan kural ve değer yargılarını öğrenmesi, onlarla uyum içinde olması” olarak tanımlanır.
Sosyalleştirme, “bireye özellikle çocuğa üyesi olduğu topluluğun ya da toplumun töre, gelenek ve kültürel değerleriyle ölçülerini öğretme ve benimsetme işi” olarak tanımlanır.
Sosyal Beceriler
İnsanların sosyal etkileşimde kullandıkları, eylemler, davranışlar ve kurallar tarafından oluşturulan ögeler “sosyal beceriler” olarak tanımlanmaktadır.
Yaşamın ikinci yılı itibarıyla ebeveynlerini taklit etmesi, istekleri gerçekleştirilmediğinde öfkelenmesi ancak kendini sakinleştirmesi ve aile dışındaki kişilerle de etkileşim kurmak istemesi sosyal beceriler olarak sayılabilecek davranışlardandır.
3 yaş civarında bir çocuğun küçük akran gruplarıyla oynaması, yetişkin desteğiyle oyuncaklarını paylaşması, sırasını beklemesi, sabırlı olmayı öğrenmesi ve üzülmüş akranlarına empati görmesi sosyal becerilerin gerçekleştirdiğinin göstergeleri arasında yer almaktadır.
Erikson'un Psiko -Sosyal Gelişim Kuramı
Erikson'un psiko -sosyal gelişim kuramına göre; sosyal çevrede bulunan anne - baba, öğretmenler ve arkadaşlar; çocuğun sosyal gelişiminde anahtar rol oynarlar.
Erikson’un evrelerini başarıyla geçmek normal bir kişilik kazanmak için gereklidir. Başarılı geçen her evre kendinden sonraki evre için olumlu bir zemin oluşturur.
Oyun Çocukluğu Döneminde Sosyal Gelişim
On ve on ikinci aylar arasında, çocuk aynadaki kendi görüntüsüyle oynar ve görüntüsünü sanki başka bir insanmış gibi öper.
On üç -on beş aylık çocuklar kendi isteklerinin yapılması için ısrarcı davranırlar. Yeni karşılaştığı durumlarda duygularını karşısındakine hissettirir ve duygularını ifade eden sesler çıkarır.
On altı ve on sekiz aylar arasında çocuklar başkalarının duygusal ifadelerini de taklit edebilir. Öfkelendiğinde güvendiği kişiler tarafından rahatlıkla sakinleştirilebilir. İlgiyi üzerine çekmek için çeşitli davranışlar sergileyebilir.
On dokuz ve yirmi birinci aylar arasında çocuk bağımsız davranışlar göstermeye ve akranlarına ilgi göstermeye başlarlar. Bu aylarda çocuk artık iyice etrafını keşfetmek için çaba sarf eder.
Çocuklarda 2 yaşına doğru ortaya çıkmaya başlayan paralel oyun sayesinde çocuklar, birbirlerinin hareketlerine daha çok dikkat etmeye, etrafındaki akranlarının davranışlarını taklit etmeye başlayabilmektedir. Bu durum aynı zamanda ilk çocukluk dönemindeki sosyal etkileşimlerin başlangıcını da oluşturmaktadır.
Üç yaş çocuğu bencildir. Başkalarının haklarını pek gözetmez, doğru ve yanlışı bilmez. İsteklerinde ısrarlı ve sabırsız davranır. Başkaları için bir şey yapmayı reddeder. Bu dönem “olumsuzluk (negativizm) dönemi” olarak kabul edilir.
Üçüncü yaşın sonlarına doğru arkadaşları ile oynamak ister. Ancak onlara ve oyunun kurallarına uymakta güçlük çeker. Bu nedenle çocuk, arkadaşları ile oynarken yapmış olduğu hatalı davranışlardan dolayı cezalandırılmamalı ya da alay edilip utandırılmamalıdır.
Sosyal Gelişimin Diğer Gelişim Alanlarıyla İlişkisi
Çocuğun diğer gelişim alanlarındaki sorunları, sosyal gelişimini de etkiler. Çocuk normal bir sosyal gelişim gösteremezse, çevresiyle iletişim kurmakta güçlük çeker ve uyum sağlayamaz.
Fiziksel yönden iyi gelişen çocuk oyunlara ve gruplara girmekten çekinmez, kendine güvenir.
Duygusal tepkilerini kontrol etmeyi öğrenen çocuklar, genellikle sosyal gelişim yönünden de başarılı çocuklardır.
Sosyal gelişimin ilişkili olduğu bir diğer gelişim alanı da psikomotor gelişimdir.
Sosyal Gelişimin Değerlendirilmesi
Sosyal gelişimin değerlendirilmesi bütüncül ve gelişimsel bir bakış açısıyla ele alınmalıdır. Yapılan gözlem ve değerlendirmelerde, çocuğun takvim yaşı, ailesinin demografik özellikleri, cinsiyeti, karakteristik özellikleri ve dezavantajları dikkate alınmalıdır.