Dil Gelişimi

Dil gelişimi, “kelimelerin ve sembollerin kazanılması, saklanması ve gramer kurallarına uygun olarak kullanılabilmesi” olarak açıklanabilir.

Dil Gelişimi İle İlgili Kavramlar

Jest Dili, Alıcı Dil, İfade Edici Dil, Sözel İletişim, Sözel Olmayan İletişim

Konuşma, Fonem, Morfem

Dilin Bileşenleri

Ses bilgisi/Fonoloji

Biçim bilgisi/Morfoloji

Sentaks/Söz dizimi/Tümce bilgisi/Dizin bilgisi

Anlam bilim/Semantik

Kullanım bilim/Pragmatik/Edim bilgisi

Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler

Genetik (Kalıtım), Cinsiyet, Yaş,Sağlık, Sosyoekonomik Durum

Ebeveyn Tutumu, Aile ilişkileri, Kardeşler, İki dillilik (Bilingualizm)

Çocuğun bireysel özellikleri

Dil Gelişim Kuramları

Davranışçı Bakış Açısı

Doğuştancı Bakış Açısı (Psikolinguistik Kuram)

Etkileşimci Bakış Açısı (Bilişsel gelişim kuramı, Toplumsal etkileşimci kuram, Bilgi işleme kuramı)

Sosyal Öğrenme Bakış Açısı

Nöro -Dil Bilimsel Bakış Açısı

Oyun Çocukluğu Döneminde Dil Gelişimi ve Değerlendirilmesi

Tek Sözcüklü İfadeler Dönemi (1 -1,5 Yaş)

Tek sözcüklü ifadeler dönemi, 1 -1,5 yaşlarda ortaya çıkar.Konuşmaya hazır oluş bu dönemde ortaya çıkar. İsmini bilir. Hayır, kelimesini anlar. Basit üst üste iki talimatı anlar. Bir etkinliğe dikkat çekmek için jest ve mimiklerini kullanır. Sorulduğunda birkaç vücut parçasına işaret eder. Konuşma seslerinin vurgulamalarını, iniş -çıkışlarını katarak anlaşılmayan bir dille konuşur. Sözcüklerin tam söylenişinde bazı hatalar yapar. İlk sözcüklerin devamlı olarak tekrarlandığı görülür. Tek sözcükler, çoğunlukla bir ya da iki hecelidir. Çocuğun ilk sözcükleri "dede, baba, mama" gibi kısa kelimelerden oluşur. Sözcükler, aile bireyleri, yiyecek, nesne, hayvan isimleri gibi çocuğun yakın çevresinden ve bildiği dünyadan örnekleri içerir. Tek sözcük döneminde çocuğun anladığı sözcük sayısı, ürettiği sözcük sayısından daha faladır.

İki Sözcüklü İfadeler Dönemi (Telgrafik Konuşma) (1,5 -2 Yaş )

İki sözcüklü yapılar 1,5 yaş civarında ortaya çıkar ve tek sözcüklü ifadelerden ayırt edilebilir. Bu dönemde çocuk anlamlı olarak 20 -100 civarında sözcük kullanır ve iki -üç kelimelik cümleler kurmaya başlar. Sözcüklerin çoğunluğunda genellemelerin yapıldığı görülür. Daha önceki dönemlerde istediğini işaretle gösterirken, bu dönemde daha çok sözcükle kendini ifade edebilir. Yine bu dönemde çocuklar ve, ama gibi bağlaçları yerinde olmasa da kullanmaya başlarlar. Kural hataları olarak bilinen aşırı kurallaştırma ve eksik kurallaştırma görülmeye başlar. Aşırı kurallaştırma; dile ait öğrenilen herhangi bir kurallı genellenmemesi gereken kavramlara genelleme eksik kurallaştırma ise öğrenilen kuralı genelleme anlamına gelir. Gerçek sözcüklere geçiş oldukça hızlıdır. On sekiz aylıkken dil kullanımlarının sadece % 25'i anlaşılır olan çocukların, iki sözcüklü cümleler kurmaya başladıkları iki yaş dolaylarında dil kullanımlarının anlaşılabilirliği %65’lere ulaşır. Basit şarkılar söyler. Gerçek kelimeleri ve jargonu karıştırır. Sesleri ve kelimeleri daha net taklit eder.

Üç ve Daha Fazla Sözcüklü İfadeler Dönemi (2 -3 Yaş)

Bu dönem üç -dört sözcüğün bir araya getirildiği dönemdir. Çocuklar iki buçuk yaş civarında, ikiden fazla kelime içeren cümleler kurmaya başlarlar. 24-30 ay arasında yaklaşık 200 sözcük, 30 -36 ay arasında 450 sözcük hazinesine sahiptir. Cümleler gramer açısından yetişkinlerinden farklı olsa da, kendilerine özgü bir sistemi vardır. Çocuk, oyunlarında yaptıklarını cümlelerle ve zaman kullanarak ifade etmeye başlar. Üç sözcüklü cümleler, özne -nesne -fiil yapısının kurulması ile başlar. Çocukların üç sözcüklü birleşimleri kullanma oranı yükseldikçe, birleşimden çok cümle yapısı özelliğine geçildiği dikkati çeker. 2,5yaşında "ben", "sen” zamirlerinin anlamlarını anlamaya başlayan çocuk, 3 yaşına geldiğinde zamirleri sürekli olarak kullanmaya başlar. 3 yaş çocuğu isimleri, fiilleri, sıfatları içeren ya da daha fazla sözcükten oluşan yönergeleri anlar ve kısa basit cümleler kurabilir. Çevresinde gördüğü resimleri inceler ve gördüklerini anlatabilir. Duyu organlarının ne işe yaradığını ve tarif edilen duyu organının hangisi olduğunu çıkarabilir. Bu dönem çocuğun dilbilgisi yeteneğinde ve sözcük hazinesinde en hızlı gelişimin olduğu dönemdir. Yönergeleri anlamada, yerine getirmede ve basit soruları cevaplandırmada iyi konumdadır. Çocuk bir yandan çok sözcüklü birleşimler yaparken, bir yandan da dilin temel yapılarını öğrenir.

Oyun Çocukluğu Döneminde Dil Gelişiminin Desteklenmesi

1-2 Yaş

Çocuğa keşfetmesi için fırsatlar verilir. Çocuğun evde yapılan etkinliklere katılmasına izin verilir ve yapılan işler hakkında konuşulur. Kısa cümlelerle konuşulur. Dilbilgisi kurallarına uyulur. Çocuğun sözcüklerine ek sözcüklerle cevap verilir. Günlük rutin işler sözel olarak ifade edilir. Başkalarına tepki göstermesi için cesaretlendirilir. Oyun ve konuşmada hareket içeren sözcükler kullanılır. Konuşmalarda mimik ve jestler kullanılır.

2-3 Yaş

Oynarken veya çevresini keşfederken çocuğa mümkün olduğu kadar bağımsızlık verilir. Yemek zamanı, televizyon seyrederken yanına oturulur ve çocukla sohbet edilir. Başka insanlarla çocuğunda katılabileceği konuşmalar yapılır. Çocuğun kurduğu kısa cümlelere anlamı açıklayacak şekilde sözcükler eklenir. Çocuk dışarı çıkarılır ve gördükleri hakkında sohbet edilir. Günlük rutin işleri hakkında çocukla konuşulur. Yanında olunarak oynaması için başka çocuklarla tanıştırın. Sık sık diğer çocuklarla birlikte olması sağlanır. Çocuğa taklit etmesine yardımcı olabilecek nesneler verilir. Konuşmalarda dilbilgisi kurallarına uyulur. Bebeksi ifadeler ve yanlış telaffuzlar kullanılmaz.