Okuma Parçaları IV

Okuma Parçası I

Türk Milleti

“Türk Milleti” isimli parça Abdülkadir Sa'dî’ye ait “Yeni Türkiye Millî Coğrafya” adlı eserden alınmıştır. Eserde Türkiye’nin hudutları, ayrıldığı bölgeler, arazi özellikleri, doğal kaynakları, beşeri yapısı, iktisadi faaliyetleri, ulaştırma sistemi, ziraat şekli, siyasi ve idari teşkilatı, komşuları gibi çeşitli konulardan bahsedilmektedir. “Türk Milleti” başlıklı kısımda, ırk ve millet kavramlarının açıklanması, Türk milletinin yapısı, nüfus yoğunluğu, artış oranı, dağılım şekli gibi konular ele alınmaktadır. Irk ve millet kavramları arasındaki ayrıma değinilmektedir. Bugünkü Anadolu topraklarının Türkler tarafından nasıl yurt tutulduğu, Selçuklulardan, Osmanlı'ya, Osmanlı’dan yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin teşekkülüne uzanan süreçte buranın vatan toprağı haline getirilmesi üzerinde durulmaktadır. Türk milletini meydana getiren temel etkenler anlatılmaktadır.

Okuma Parçası II

Orta Anadolu

“Orta Anadolu” isimli parça da Abdülkadir Sa'dî’ye ait “Yeni Türkiye Millî Coğrafya” adlı eserden alınmıştır. Eserde Türkiye’nin sınırları, coğrafi bölgeleri, arazi yapısı, yer altı ve yerüstü kaynakları, beşeri yapısı, ekonomik faaliyetleri, ulaşım sistemi, tarımsal durum, siyasi ve idari vaziyeti, sınırdaş ülkeleri gibi farklı hususlar anlatılmaktadır. “Orta Anadolu” başlıklı kısımda, bu bölgenin coğrafi sınırları, kaç bin kilometrekare alandan oluştuğu, yükseltisi, arazi ve toprak yapısı, ovaları, tarihi ve stratejik açıdan önemine değinilmektedir. Vatan savunması açısından ehemmiyeti üzerinde durulmaktadır. Eski Türk devletlerinden Selçuklulara başkentlik yapan Konya’nın ve yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne başkentlik yapan Ankara’nın burada bulunmasına atıf yapılmaktadır. Orta Anadolu’nun kuzey, güney ve orta Anadolu olmak üzeri üç bölümden meydana geldiği işaret edilmektedir.

Okuma Parçası III

Nutuk’tan

"Nutuk'tan" isimli parça Mustafa Kemâl Atatürk'ün "Nutuk" adlı eserinden alınmıştır. Nutuk, tarihsel olarak Mustafa Kemâl Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktığı tarihten itibaren dokuz yıllık bir devrede Yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluş sürecindeki gelişmeleri içerir. Bu süreçteki olaylar bizzat Mustafa Kemâl Atatürk tarafından belgelere dayanılarak ele alınmıştır. Eser ilk olarak 1927'de Türk Tayyare Cemiyeti tarafından basılmıştır. Nutuk’tan alınan bu parçada da İstanbul’un 16 Mart 1920’de İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesinden sonra Osmanlı Mebusan Meclisi'nin 18 Mart’ta dağılmasından sonra Mustafa Kemâl Atatürk’ün Heyet-i Temsiliye Başkanı olarak 19 Mart’ta Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir meclisin (TBMM) toplanacağına dair gönderdiği telgrafı içerir. Bu telgraf vilayetlere, müstakil livalalara ve kolordu kumandanlarına gönderilmiştir.

Okuma Parçası IV

Mîsâk-ı Millî - Ahd-ı Millî Beyânnâmesi

"Mîsâk-ı Millî - Ahd-ı Millî Beyânnâmesi" isimli parça "Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce Kabul Edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ve ..." adlı eserden alınmıştır. Mîsâk-ı Millî, 28 Ocak 1920'de son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilmiş ve 17 Şubat 1920'de kamuoyuna açıklanmış bildiri metnidir. Ahd-ı Milli ve Peyman-ı Milli olarak da ifade edilir. Bu bildiri metninde Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmış olan Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri ile hangi şartlarda antlaşma imzalayabileceği belirtilmektedir. Kurtuluş Savaşı sırasında ortaya konulan mücadelenin temel amacını içerir.OKUMA PARÇASI V

Teşkîlât-ı Esâsiyye Kanûnu

"Teşkîlât-ı Esâsiyye Kanûnu" isimli parça "Türkiye Büyük Millet Meclisince Kabul Edilen Teşkîlât-ı Esâsiyye Kanûnu" adlı eserden alınmıştır. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu 23 Nisan 1920'de Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmasından sonra 20 Ocak 1921'de kabul edilen ilk anayasadır. 1924 Anayasası'nın kabulüne kadar yürürlükte kalmıştır. Toplamda "Mevâdd-ı Esâsiyye, İdâre, Vilâyet, Kazâ’, Nâhiye, Umûmî Müfettişlik" başlıkları altında altı kısımdan meydana gelmektedir. Yirmi üç madde ve bir de madde-i münferidesi bulunmaktadır. Anayasanın birinci maddesi oldukça açık bir biçimde egemenliğin millete ait olduğunu ortaya koymuştur ve ülkenin yerel yönetimleri ile ilgili düzenlemeleri içermiştir. Olağanüstü bir dönemde kabul edildiği için kısa tutulmuştur. Burada okuma parçası olarak 1921 Anayasası'nın ilk dokuz maddesi verilmiştir.

Okuma Parçası VI

Siyâsî ve İdârî Teşkîlât

"Siyâsî ve İdârî Teşkîlât" isimli parça da yine Abdülkadir Sa'dî’ye ait “Yeni Türkiye Millî Coğrafya” adlı eserden alınmıştır. Üst kısımda da belirtildiği üzere eserde Türkiye’nin sınırları, coğrafi bölgeleri, arazi yapısı, yer altı ve yerüstü kaynakları, beşeri yapısı, ekonomik faaliyetleri, ulaşım sistemi, tarımsal durum, siyasi ve idari vaziyeti, sınırdaş ülkeleri gibi farklı hususlar anlatılmaktadır. "Siyâsî ve İdârî Teşkîlât" isimli parçada da Türkiye'nin bu yıllardaki siyasi ve idari teşkilatı anlatılmaktadır. Türkiye'nin siyasi açıdan idari teşkilatının nasıl olduğu ve idari taksimatının ne şekilde bulunduğu ele alınmaktadır. Siyasi açıdan Türkiye Hükümeti'nin şekli cumhuriyettir. İdaresinin esası da merkeziyet usulüdür. Türkiye’de hakimiyet doğrudan doğruya milletindir denilmektedir. İdari açıdan da Türkiye arazisinin vilayetlere, vilayetlerin kazalara, kazaların, nahiyelere ayrılmak suretiyle idare olunduğu üzerinde durulmaktadır.