İsme Getirilen Türkçe Ekler

Bir dildeki kelimeler kök ve eklerden oluşur. Yapı özelliklerinin başında Türkçenin eklemeli bir dil oluşu gelir. Eklemeli diller birbirinden farklı görevleri bulunan yapım ve çekim eklerini sabit olan kelime köklerine ekleyen dillerdir. Türkçenin bir diğer yapı özelliği ise dildeki bütün değişme ve gelişmelerin kök-ek birleşmesine dayanmış olmasıdır.

Kökler kelimenin yapısında yer alan bütün ekler çıkarıldıktan sonra daha küçük parçalara ayrılamayan ve kelimelerin temel anlamlarını oluşturan ögelerdir. Ek ise kelimenin yapısında yer alan, tek başına kullanıldıklarında anlamı olmayan, köklerle birleşerek kelime gövdelerini oluşturan şekillere denir. Bu ünitede isme getirilen Türkçe ekler üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede çokluk eki, soru eki, yapım ekleri, hâl ekleri ve iyelik ekleri gösterilecektir.

Osmanlı Türkçesinde Türkçe eklerin yazılış ve okunuşlarında bugüne göre farklılıklar bulunmaktadır. Bu kelimeleri doğru okuyabilmek için kelimelerin yazılış ve okunuşlarını öğrenmek gerekmektedir. Nitekim Osmanlı Türkçesinde Türkçe eklerin çoğu kalıplaşmıştır. Bugün farklı olarak yazılan pek çok ek, tek şekilli hâlde yazılmıştır. Eklerde yer alan yardımcı ünlüler genellikle yazılmamaktadır.

Osmanlı Türkçesinde isimlere getirilen Türkçe çokluk eki sadece ( ﻟر )şeklinde yazılmıştır.

Osmanlı Türkçesinde isme getirilen soru eki mim, ye harfleriyle ( ﻣﻰ ,)tek şekilde yazılmıştır.

İsme getirilen Türkçe yapım ekleri -lık/-lik, -luk/-lük ; -lı/-li, -lu/-lü ; -sız/-siz, -suz/ -süz; -cı/-ci, -cu/-cü, -çı/-çi, -çu/-çü; - ki; -cık/-cik, -cuk/ -cük, -çık/-çik, - çuk/ -çük; -cağız/ -ceğiz eki; -ıncı/ -inci, -uncu/ -üncü olarak sınıflandırılır.

İsme getirilen Türkçe çekim ekleri yapma eki, yaklaşma hâli eki, uzaklaşma hâli eki, ilgi hâli eki, vasıta hâli eki, eşitlik hâli eki olarak isimlendirilir.

İsme getirilen ve ifade ettiği durumun hangi şahsa ait olduğunu belirleyen eklere iyelik ekleri denir. İsmin altı hâline göre okunur.

Sonuç olarak ekler dillerdeki en önemli unsurlardan birini oluşturur. Eklemi diller grubuna giren Türkçede bütün değişme ve gelişmeler kök -ek birleşmesine dayanmaktadır. Kök ve eklerin belirli kurallar dâhilinde birleşmesinden binlerce yeni kelime ortaya çıkmış ve dilin söz varlığını oluşturmuştur. Osmanlı Türkçesinde eklerin çoğu kalıplaşmış olarak yazılmıştır. Farklı olarak söylenen pek çok ek yazı dilinde tek şekilde gösterilmiştir. Bunların öğrenilmesi Osmanlı Türkçesini okumak ve yazmak açısından büyük kolaylıklar sağlayacaktır.