Sultan I V. Mehmed Dönemi (1648 -1687) ve Köprülü Ailesi

Doğumu

2 Ocak 1642 tarihinde İstanbul’da doğdu. Babası Sultan İbrahim, annesi Hatice Turhan Sultan’dır. Çocukluğundan beri av ile ilgilendiği için “Avcı” lakabıyla anılır.

Tahta Çıkışı ve Çeşitli İsyanlar (Sultan Ahmed Vak’ası, Gürcü Abdunnebi İsyanı)

Babası Sultan İbrahim’in dengesiz davranışları nedeniyle Kösem Sultan’ın, devlet adamlarının ve yeniçerilerin muvafakatiyle tahttan indirilmesi üzerine 8 Ağustos 1648’de yedi yaşında tahta çıkarıldı.

Askeri ve Siyasi Faaliyetler

Kösem Sultan ile Turhan Sultan Rekabeti ve Ağalar Saltanatının Sonu

IV. Mehmed tahta büyük annesi Kösem Sultan'ın desteğini alarak çıkmıştı. Annesi Turhan Sultan ile Kösem Sultan arasında kıyasıya bir rekabet vardı.

Gelişen olaylar sonucu Kösem Sultan öldürüldü, cenazesi Eski Saray’a götürüldü, Sultan Ahmed Camii haziresindeki I. Ahmed’in yanına defnedildi.

Tarhuncu Ahmed Paşa’nın İcraatı

Valide Turhan Sultan ile saray ağalarının beş yıl kadar sürecek iktidarı söz konusuydu. Ahmed Paşa gümrükleri, mutfak ve tersane masraflarını denetleyerek suistimali önlemek için çalışmalar yaptı. Sadrazam ayrıca zeamet, has ve paşmaklıkların fazlasını mirileştirerek devlet gelirini arttırdı.

Kadızadeliler Meselesi

XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nde hem dini hem de siyasi bir niteliğe sahip olan Kadızadeliler Hareketi, bir asra yakın bir süre boyunca etkisini sürdürmüştür. IV. Murad, Sultan İbrahim ve IV. Mehmed devirlerinde etkili olan Kadızadeliler hareketi, adını IV. Murad döneminin vaizlerinden Kadızade Mehmed Efendi’den almıştır. IV. Mehmed’in saltanatında Kadızadeliler’in lideri Ayasofya Camii vaizi olan Üstüvani Mehmed Efendi idi. 1656’da hareketin yatıştırılmasının ardından üçüncü safha vaiz Vani Mehmed Efendi döneminde başladı.

Katib Çelebi'nin Ölümü

Şubat 1609'da İstanbul'da doğan müellifin asıl adı Mustafa, babasının adı Abdullah'tır. Katib Çelebi on dört yaşına geldiğinde babasının yanında devlet katına girdi, hesap işlerini, siyakat yazısını öğrendi. 1635’te IV. Murad’ın Revan seferine katılarak gözlemlerini oldukça geniş biçimde anlattı. Katib Çelebi Sultan IV. Mehmed devrinde 6 Ekim 1657 sabahı vefat etti.

Köprülü Mehmed Paşa'nın Sadareti ve Faaliyetleri

Köprülü Mehmed Paşa 15 Eylül 1656'da Boynueğri Mehmed Paşa'nın yerine sadarete getirildiğinde payitahtta karışıklıklar vardı. Turhan Sultan'ın kethüdası Mimar Kasım Ağa Şamizade Mehmed Efendi'nin dalaleti ile Köprülü Mehmed Paşa'yı sadarete önerdi. Köprülü, sadarete gelmek için bazı şartlar öne sürdü.

Abaza Hasan Paşa İsyanı

IV. Mehmed'in saltanatı ve Köprülü Mehmed Paşa'nın sadareti döneminde en uğraştırıcı meselelerden biri Abaza Hasan Paşa isyanıdır. Gösterdiği başarıların karşılığını ocak ağalarının kıskançlıkları yüzünden azl edilerek ödedi.

En Büyük İstanbul Yangını

24 Temmuz 1660 tarihinde İstanbul'da çıkan yangın İstanbul'u çok büyük oranda tahrip etti. Kısa sürede çok çabuk yayılan yangın Ahi Çelebi Camii’nin yakınındaki bir sandıkçı dükkanında başladı.

Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'nın Sadareti Dönemi ve Faaliyetleri

Köprülü Mehmed Paşa ölümünden önce Sultana kendisinin yerine oğlu Şam Beylerbeyi Fazıl Ahmed Paşa'yı tavsiye etmişti. IV. Mehmed bu tavsiyeyi uygun bularak 1 Kasım 1661'de Ahmed Paşa'yı sadarete getirdi. Ahmed Paşa dönemi Osmanlı Devleti'nin yükseliş dönemini hatırlatan başarılarla dolu, övgüyle anılan bir dönemdir

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın Sadareti Dönemi ve Faaliyetleri

Kara Mustafa Paşa Köprülü Mehmed Paşa'nın damadı olduğu için bu aileden kabul edilir. Gerek Mehmed Paşa zamanında gerek Fazıl Ahmed Paşa zamanında onların yanında çeşitli hizmetlerde bulundu, onların himayesinde devlet işlerinde yetişti. Fazıl Ahmed Paşa'nın vefatı ile 5 Kasım 1676'da sadrazam oldu.

Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın en önemli askeri harekatı II. Viyana Kuşatması'dır.

Sultan IV. Mehmed'in Tahttan İndirilmesi, Şahsiyeti ve Vefatı

IV. Mehmed dönemi Osmanlı Devleti için çeşitli gelişmelere sahne olmuştur. Çok küçük yaşta tahta geçmesi devlet işlerinde etkili bir rol üstlenememesini beraberinde getirdi. Tahta geçtiği ilk yıllarda önce Kösem Sultan, arkasından annesi ve Köprülü ailesi gibi devlet erkanı işleri yönetti.

Oldukça uzun süren saltanatında iç ve dış gelişmeler görülmüş, Kadızadeliler Hareketi, Kazak, Leh, Erdel meseleleri önem arz etmiştir. Sadareti döneminde Köprülü ailesinin hizmetleri Osmanlı Devleti için olumlu etki yapmıştır.

6 Ocak 1693'te saltanatının çoğunu geçirdiği, çok sevdiği Edirne'de vefat etti.