Liderlik

Lider, işletme içerisindeki birey ve grupları etkileyen, amaçların gerçekleştirilmesinde onlara yardımcı olan ya da bu yolda onlara rehberlik eden ve bu şekilde onların etkili olmalarına yardımcı olan kişi biçiminde tanımlanabilir.Bir liderin iki temel sorumluluğu vardır.Bunlar; sorun çözme ve izleyenlerine mümkün olan her biçimde yardım etmedir.

Örgütsel anlamda ikisi de gerekli olmakla birlikte yöneticilik ve liderlik birbirinden farklı iki kavramdır. En önemli farklılık etkileme ilişkisindeki gücün kaynağında yatmaktadır. Yönetici gücünü biçimsel örgüt yapısından alırken lider gücünü izleyenleriyle arasındaki ilişki ve bağdan almaktadır.

Liderikle ilgili yaklaşımları özellikler yaklaşımı, davranışsal yaklaşımlar ve modern yaklaşımlar şeklinde üçe ayırmak mümkündür.

Özellikler yaklaşımı, liderlikle ilgili sınırlı ve tanımlanabilir niteliklerin var olduğunu ve bunların lideri, lider olmayandan ayırdığını ileri sürmektedir. Önemli olan nokta, başarılı ve başarısız liderin kişisel nitelikleridir. Bir başka deyişle özellikler kuramı içerisinde hangi kişisel niteliklerin bireyi lider yaptığı ya da liderlik konumuna getirdiği üzerinde durularak bütün dikkatler liderin sahip olduğu psikolojik ve fiziksel niteliklere çevrilmiştir.Liderin nitelikleri genellikle zekâ, yöneticilik yeteneği, girişkenlik, kendine güven, statü, başarı, kararlılık, dinamizm, gerçekçilik, dışa dönüklük, ileriyi görebilmedir. Özellikler yaklaşımına göre lider, bu niteliklere grup üyelerinden daha fazla sahiptir. Şayet grup üyeleri arasından bu niteliklere sahip kişi önceden saptanabilirse, grubu yönetecek lideri belirleme imkânı doğacak, ayrıca lider olarak yetiştirilmek istenen kişiye bu nitelikler kazandırılmaya çalışılacaktır.

Davranışsal liderlik yaklaşımı ise, etkin olan ve olmayan liderlerin davranışları üzerine odaklanmıştır. Bir başka ifade ile bu yaklaşım etkin olan ve olmayan liderlerin gerçekte ne yaptıkları, yani astlara nasıl iş devrettikleri, çalışanlarla nerede ve ne zaman iletişim kurdukları, rollerini nasıl ifa ettikleri gibi konular üzerinde durmuşturDavranışsal Liderlik Teorileri çalışmaları sonucunda işe duyarlı liderlik biçimi ve insana duyarlı liderlik biçimi olarak iki liderlik biçimi ortaya çıkmıştır. Araştırmacılar, insana duyarlı liderliğin genel olarak başarılı olacağı hipotezini doğrulamışlar ama hangi liderlik biçiminin daha etkili olduğu konusunda kesin sonuca ulaşamamışlardır. Bu çalışmaların, liderlik biçiminin söz konusu olduğu ortamı ihmal etmesi Davranışsal Liderlik Teorilerinin en büyük eksikliğidir.

Yeni iş koşulları çerçevesinde, işletmelerdeki liderlik anlayışında büyük kapsamlı değişiklikler meydana gelmiştir. Bu yeni koşullar için ortaya atılan liderlik yaklaşımlarını durumsal liderlik yaklaşımları, mikro ve stratejik liderlik, karizmatik liderlik, vizyoner liderlik, kendi başına liderlik ve süper liderlik, ahlaki liderlik, etkileşimci liderlik ve dönüştürücü liderlik şeklinde sıralamak mümkündür. Geleneksel Liderlik Teorileri, işletmelerin çevresinde meydana gelen hızlı değişikliklere ayak uydurmalarında ve etkin yönetim sağlamalarında yeterli olmadığı için, liderliği anlamaya yönelik daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç duyulmuştur. İşte bu içerik dâhilinde Durumsal Liderlik Yaklaşımı ortaya çıkmıştır . Bu yaklaşımın temel varsayımı etkin liderin kişiliğinin, liderlik şeklinin ve davranışının liderin içinde bulunduğu koşullara bağlı olduğudur. Pek çok modern liderlik yaklaşımı da Durumsal Liderlik Yaklaşımı’nın bu varsayımını benimsemektedir.Fred Fiedler’in Etkin Önderlik Modeli, Robert House ve Martin Evans’ın Amaç -Yol Teorisi, Durumsal Liderlik Yaklaşımları içerisinde önde gelenlerdendir. Ancak Modern Liderlik Yaklaşımları başlığı altında ele alınan diğer pek çok liderlik yaklaşımı da Durumsal Liderlik Yaklaşımının varsayımlarına uygundur.