Kimyasal, Radyolojik ve Nükleer Vakalarda Olay Yönetimi

İnsanlık tarihi boyunca gerçekleşen kimyasal, radyolojik ve nükleer olaylar büyük ölçekli can kayıplarına, büyük yıkımlara ve çok sayıdaki insanın yer değiştirmesine neden olmuştur. Bu tür olaylar aynı zamanda; çevre iklim, insan sağlığı sosyal düzen üzerinde şiddetli ve uzun vadeli olumsuz sonuçlar oluşturmuştur.

Yaşadığımız yüzyılda gelişen teknoloji, artan siyasi ve uluslararası gerginliklerle birlikte kimyasal, radyolojik ve nükleer silahların teşkil ettiği tehdit ve tehlikeler hızla artmaktadır. Bu durum insanlığı geleceğini etkiler seviyeye ulaşmıştır ve artık devletler KBRN alanında kasten veya kazaen ortaya çıkabilecek olaylar hakkında senaryolar üzerinde çalışıp çeşitli planlamalar yapmaktadır. Amaç diğer afetlerde olduğu gibi bu alanda da belirli bir koordinasyonda, maksimum hızda afetlere müdahale etmektir. Kimyasal, radyolojik ve nükleer alanda mevcut riskleri ortadan kaldırmak veya en aza indirgemek için kriz yönetimi anlayışından risk yönetimi anlayışına geçilmesi kaçınılmazdır. Ulusal ve yerel düzeyde yapılan hizmet grubu operasyon planları risk yönetimi anlayışına göre hazırlanmıştır. Yapılan planlamalarda kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer aynı başlık altında incelense de kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin her birinin insan sağlığı ve çevre üzerine oluşturduğu etkiler farklı etkileşim mekanizmalarıyla gerçekleştiğinden bu maddelere uygulanan yöntemlerde büyük farklılıklar göstermektedir

KBRN olaylarına müdahalenin olan KBRN madelerinin tespiti ve sınıflandırılmasının yapılması; arındırılma ünitelerinin kurulması ve arama kurtarma faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli verilerin alınması sırasında görevli kurumları ve müdahale öncesi ve sırasında izlenecek prosedürleri belirler.

Kimyasal, radyolojik ve nükleer alanlarda ortaya çıkacak vakalarda iyi bir olay yönetimi için; kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer kelime grubunun kısaltması olarak kullanılan KBRN teriminin kimyasal, radyolojik ve nükleer alt başlıklarının incelenmesi gerekmektedir.

KBRN Hizmet Grubu Operasyon Planı, Türkiye Afet Müdahale Planı çerçevesinde ikincil veya birincil afet olarak meydana gelebilecek kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer tehlike durumunda halkın sağlığını ve çevrenin korunması, can ve mal kaybının en aza indirilmei için gerekli tedbirlerin alınması amacı ile olayın meydana geldiği bölgede;

Keşif yapmayı, olay türünü tesbit etmeyi, sıcak ılık ve soğuk bölge sınırlarını belirlemeyi, arındırma faaliyetlerinin başlatılması ve sürdürmesi, kirli bölgede arama kurtarma faliyetlerini başlatma ve sürdürme, olay bazlı planları uygulamayı amaçlamaktadır.

Kimyasal, radyolojik nükleer alanda olay yönetimi aşamasında yer alan çeşitli ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar yer almaktadır. Bu kurumlar (Uluslararası kuruluşlar); Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, Uluslararası Radyasyondan Korunma Komitesi, Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu, Avrupa Radyolojik Veri Alışveriş Platformu, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi, Nükleer Tedarikçiler Grubu, Zanger Komitesi, Uluslararası KBRN Sözleşmleri; (Ulusal Kuruluşlar), Afet Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu, Türk Silahlı Kuvvetleri, Ulusal Zehir Merkezi.