Depremde Olay Yönetimi
Deprem Nedir?
Depremde olay yönetiminin iyi kavranabilmesi için deprem afetinin tanımı, yaptığı yıkıcı ve zarar verici etkilerin iyi bilinmesi gerekir. Deprem, yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucunda oluşan yer değiştirme hareketinin neden olduğu karmaşık elastik dalga hareketleridir. Depremin meydana getirdiği birincil yıkıcı etkiler; can kayıpları ve yaralanmalar, bina ve tesis zararları, ulaşım ve altyapı zararları, barınak, gıda ve giyecek ihtiyacı, ikincil afet oluşumudur. Depremde olay yönetimi, bu yıkıcı etkiler dikkate alınarak yapılır.
Depremde müdahale seviyeleri,AFAD tarafından 4 seviye olarak standardize edilmiştir. 1. seviye; afetin etkisinin en az olduğu ve tamamen yerel imkânlarla müdahalenin yeterli olduğu seviye iken 4. seviye; ulusal kapasitenin yetmediği durumlarda uluslararası yardımın talep edildiği en yıkıcı depremlerin meydana getirdiği afeti ifade eder. Müdahale seviyelerine göre müdahale organizasyonları ve olay yönetimi kapsamı farklı olsa da afet ve olay yönetimleri aynı mantıkla yürütülür.
Müdahale ve olay yönetimi; Meydana gelen yıkıcı etkinin giderilmesine yönelik ilk çalışmaların olan müdahale hizmetleri, ulusal düzeyde (3 ve 4. seviyelerde) 28 hizmet grubunca, yerel düzeyde (1 ve 2. seviyelerde) 26 hizmet grubunca yürütüleceği Türkiye Afet Müdahale Planı'nda belirtilmiştir. Bu hizmet gruplarından arama kurtarma, yangın, KBRN, sağlık hizmet grupları hayatın kurtarılmasına yönelik çalışırken, diğer acil durum ve ön iyileştirme hizmet grupları ise kesintiye uğrayan hayatın (haberleşme, enerji, altyapı, bina hasarları, ulaşım altyapı, beslenme, barınma vb.) normale döndürülmesi çalışmalarına katılırlar. Depremde görev alan bütün hizmet gruplarının koordinasyonu ve yaptığı çalışmaların raporlanarak AFAD'a bildirilmesinden AADYM'ler sorumludurlar.
Deprem olay yönetiminde her bir hizmet grubunun yapması gereken çalışmalar, personel ve ekipman kapasiteleri ile çalışmada iş bölümü konuları kendi hizmet grubu operasyon planlarında belirtilmiştir. Her bir hizmet grubunun planlarının ne kadar işlevsel olduğu ve bütün hizmet gruplarının birarada nasıl bir uyum içerisinde çalıştıkları; zaman zaman yapılan masabaşı ve saha tatbikatları ile belirlenebilmektedir. Yapılan tatbikatlarda belirlenen eksikliklerin personel kaynaklı olması durumunda personel eğitimleri ile bu eksiklikler giderilmekte, plan kaynaklı olması hâlide ise planın güncellenmesi yapılarak afete daha hazır hâle gelinmektedir.
Depremde Görev Alacak Hizmet Grupları
Depremlerin seviyesine ve vermiş olduğu tahribata göre hizmet grupları görevlendirilir. Depremde TAMP’a göre tüm hizmet grupları görev yapar.
- Haberleşme hizmet grubu
- Ulaşım altyapı hizmet grubu
- Yangın hizmet grubu
- KBRN hizmet grubu
- Güvenlik ve trafik hizmet grubu
- Arama ve kurtarma hizmet grubu
- Sağlık hizmet grubu;
- Enerji hizmet grubu
- Tahliye, yerleştirme ve planlama hizmet grubu;
- Nakliye hizmet grubu;
- Barınma hizmet grubu
- Beslenme hizmet grubu
- Altyapı hizmet grubu
- Hasar tespitinde öncelik
- Defin hizmet grubu
- Psikososyal destek hizmet grubu
- Gıda, tarım ve hayvancılık hizmet grubu
- Enkaz kaldırma hizmet grubu
- Bilgi yönetimi, değerlendirme ve izleme hizmet grubu
- Hizmet grupları lojistiği hizmet grubu
- Ayni bağış, depo yönetimi ve dağıtım hizmet grubu;
- Teknik destek ve ikmal hizmet grubu;
- Kaynak yönetimi hizmet grubu;
- Uluslararası destek ve iş birliği hizmet grubu
- Satın alma ve kiralama hizmet grubu
- Muhasebe bütçe ve mali raporlama hizmet grubu
- Ulusal ve uluslararası nakdi bağış hizmet grubu
- Zarar tespit hizmet grubu