Uluslararası Olay Yönetimi Sistemlerine Genel Bakış
Uluslararası olay yönetim misyonlarına katılmak için bazı ülkelerin afet ve acil durumlarda nasıl bir yönetim anlayışına sahip olduklarının bilinmesi, misyon öncesi hazırlık bakımından önemlidir.
FEMA: ABD’de afet ve acil durumlarda koordinasyonu FEMA sağlar. Ülkedeki olay yönetiminde, ulusal acil yardım ve kurtarma çalışmaları katılımcı bir anlayışla yerel ve federal seviyede resmî ve özel kurum ve kuruluşların katılımını öngörülmektedir. Bütün bu kurumların nasıl bir arada çalışacağı ise son derece ayrıntılı bir Federal Müdahale Planı'na göre belirlenmiştir. Bu plana dayanan,12 ayrı Acil Yardım Fonksiyonu belirlenmiş ve yangın söndürmeden, tıbbi hizmetlere, enkaz çalışmalarından, gıda maddesi sağlamaya kadar tüm bu fonksiyonların hangi ekipler tarafından, hangi kaynaklar ile ne şekilde sağlanacağı önceden planlanmıştır.
EPC: Kanada’da afet ve acil durumlar, diğer ülkelere göre çok az yaşanmasına rağmen, çok sistematik bir afet acil durum yönetimi sistemi vardır. Sistemin kısaca ismi; EPC (Emergency Preparedness Canada), Türkçe karşılığı ise Kanada Acil Durum Hazırlık’tır. Olay yönetiminin en önemli kurumu, sistemin altında çalışan SARVAC arama kurtarma ekipleridir. KKTC'de Sivil Savunma Teşkilat Başkanlığı, her türlü afet ve acil durumlarda müdahale ve koordinasyonu yürütürler.
EMERCOM: Rusya'da afet ve acil durumlarda EMERCOM hayatın kurtarılmasına yönelik faaliyetleri yürütür.
Japon Hükûmeti, afetlerin önlenmesi için en etkin yöntem olarak sistemini, afetlerin önceden haber alınması ve tahmini üzerine kurmuştur. Japonya Kriz Yönetimi’nin karakteristik özelliği; sistemin tam olarak bilgisayar ortamında işletilmesidir. Japonya'da yönetimin hiyerarşisi; ulusal, bölgesel, belediye ve halk-birey düzeyleri olmak üzere 4 aşamalıdır.
BM; Birleşmiş Milletler olay yönetim sistemi OCHA'nın belirlediği INSARAG standartlarına göre yapılır. Olay yönetimi kurgusu tamamen uluslararası yardımların koordine edilmesi ve ekiplerin belirli bir standartta ve uyumlu çalışması esasına dayanır. Dünyadaki birçok ülkenin kabul ettiği INSARAG sisteminin genel olarak kavranması önemlidir.
Avrupa Birliği Sivilleri Koruma Mekanizması (EUCPM) ise INSARAG olgusunun dışında farklı yardım modüllerini de içeren ve Avrupa Birliği'ni temsil eden bir olay yönetimi anlayışına sahiptir.
Birleşmiş Milletler Afet Müdahale Sistemi
Birleşmiş Milletler Ofisleri, BM İnsani İşler Eş Güdüm Ofisi ve BM Afet Değerlendirme ve Koordinasyon Ekipleri, BM İnsani İşler Eş Güdüm Ofisi (OCHA), INSARAG Sekreterliği görevi yapmaktadır, etkilenen ülkenin kapasitesini aşan afet ve insani krizlerde uluslararası yardım koordinasyonu sağlamakla yükümlüdür. BM Afet Değerlendirme ve Koordinasyon (UNDAC) ekibi, ani başlayan acil durumlara ulaşmak için kullanılan bir OCHA aracıdır. Etkilenen hükûmet veya etkilenen ülkedeki yerleşik BM koordinatörü tarafından talep edilmesi durumunda OCHA bir UNDAC ekibi gönderir.
INSARAG ve Yapısı: INSARAG, 1985 Meksika Depremi ve 1988 Ermenistan Depremi ile birlikte faaliyet göstermiştir. Çünkü değişik dünya ülkelerinden Ermenistan Depremi için ekipler gelmiş, ama her ülke kendine özgü bir çalışma ile arama ve kurtarma faaliyeti göstermiştir. BM çatısı altında faaliyet gösteren afet yöneticileri, devlet memurları, sivil toplum kuruluşları (STK) ve USAR uygulayıcılarından oluşan bir hükûmetler arası insani ağ olup yetkisi dâhilinde Uluslararası Afet Zararlarının Azaltılması Stratejisinin (ISDR) uygulanmasına katkıda bulunur. INSARAG, 2002 yılında GA57/150 sayılı uluslararası arama ve kurtarma yardımının etkinlik ve eş güdümünün güçlendirilmesi konulu bir BM Genel Kurulu Kararı’na istinaden kabul edilmiştir.
Üç INSARAG Bölge Grubu şunlardır; Afrika -Avrupa -Orta Doğu bölgesi, Güney ve Kuzey Amerika bölgesi, Asya -Pasifik bölgesi.
Birleşmiş Milletler İzleme ve Afet Alarm Sistemleri Küresel Afet Alarm Koordinasyon Sistemleri (GDACS), http://www.gdacs.org sitesinden, uluslararası afet müdahale topluluğuna, tüm dünyadaki doğal afetlerle ilgili gerçek zamana yakın alarm ve müdahale koordinasyonunun kolaylaştırılması yönünde araçlar sağlamaktadır. Sanal Saha Operasyonları Koordinasyon Merkezi VO, http://vosocc.unocha.org adresinde yer alan internet tabanlı bir bilgi yönetim aracıdır. VO, Sanal Saha Operasyonları Koordinasyon Merkezinin (OSOCC) sanal bir versiyonudur.
LEMA (Local Emergency Management Authorities)Afete maruz kalmış ülkede arama ve kurtarma çalışmaları için gelen ekiplerin muhatap olduğu yerel makamdır.
USAR: Uluslararası USAR Ekipleri Uluslararası kentsel arama ve kurtarma ekipleri, çöken yapılarda ve diğer doğal ve insan kaynaklı afet ve acil durumlarda arama ve kurtarma çalışmalarını yapan müdahale ekibidir. USAR ekibinin içinde USAR kurtarma ekip personelleri, USAR medikal ekibi personelleri ve USAR lojistik ekibi personelleri bulunur.
INSARAG Yönergeleri, USAR’ın kilit bileşenlerini sağlamak için kendi kapasitelerine göre USAR ekiplerini sınıflandırır. Bahsi geçen 5 kilit bileşen; yönetim, arama, kurtarma, sağlık, lojistiktir. Donanımlarına göre USAR ekipleri; hafif, orta ve ağır USAR ekipleri olarak sınıflandırılır.
RDC; Geçici Varış ve Ayrılış Merkezi (RDC), uluslararası yardım ekiplerinin varışını ve afet sahasına gitmelerini kolaylaştırmak ve koordine etmek amacıyla onların varış noktasında konumlandırılmalıdır.