Okul Sosyal Hizmet Uygulamalarını Düzenleyen Bir Yaklaşım: Ekolojik Perspektif

Çocukların sosyalleşmelerinde, sağlıklı gelişim göstermelerinde aile ve okul en temel kurumlar arasında yer almaktadır. Dolayısıyla çocukların bu ortamlarda sürekli takip edilmeleri ve desteklenmeleri gerekmektedir. Okul ortamları ise çocuklara ulaşmada en önemli toplumsal kurumlar arasındadır. Çocukların sağlıklı gelişim göstermeleri ve karşılaştıkları güçlükleri çözmek için okullarda çocukları psiko -sosyal yönden destekleyecek meslek elemanlarına ihtiyaç söz konusudur.

Bu meslek elemanları içinde yer alan okul sosyal hizmet uzmanlarının, benimsedikleri ekolojik bakış açısıyla ön plana çıktıkları görülmektedir. Ekolojik yaklaşımı benimseyen okul sosyal hizmet uzmanları, çocukları aile, okul, arkadaş, mahalle ve toplum sistemleri içinde değerlendirmekte dolayısıyla sorunlara çok boyutlu yaklaşmakta ve bu sistemlere yönelik müdahale planları oluşturmaktadır.

Genel sistem kuramının bir biçimi olarak ekolojik yaklaşım, varlıkların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerine odaklanmaktadır. Sosyal hizmet uzmanları, ekolojik yaklaşımı kullanarak insanların birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerinin doğasını anlamaya çalışmakta ve profesyonel müdahalelerinde birey ve çevresi arasındaki kesişime odaklanmaktadırlar.

İnsanların çok sayıda sistemle etkileşim hâlinde olduğu gerçeğinden hareketle sosyal hizmet, uygulamalarında üç farklı alana odaklanılmaktadır. Sosyal hizmet uzmanları ilk olarak birey üzerine odaklanmakta ve onun sorun çözme, başa çıkma ve gelişme potansiyelini hedef almaktadır. İkinci olarak birey ve bireyin etkileşimde olduğu sistemler arasındaki ilişkiler üzerine odaklanmaktadır. Üçüncü olarak sistemler üzerine odaklanarak bireyin gereksinimlerini daha etkili bir şekilde karşılamaları için bu kurumlarda reform yapmaya çalışmaktadırlar.

Sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarını değerlendirirken insan gelişiminin beş boyutu olan fiziksel, duygusal, bilişsel, ahlaki ve sosyal boyutları göz önünde bulundurmaktadır. İnsan gelişiminin bu beş boyutunu değerlendirmede sosyal hizmet uzmanları biogenetik faktörler, ailevi faktörler, kültürel faktörler, çevresel koşullar, kaynaklar ve fırsatlar, öz bakım kalıpları, gelişim ve sağlığın güncel göstergeleri şeklindeki düzeyleri göz önünde bulundurarak çok boyutlu bir değerlendirme gerçekleştirmektedirler.

Ekolojik perspektifi benimsemiş sosyal hizmet uzmanları çocuk, aile, okul ve toplum iş birliğinin geliştirilmesinde bir çok rol ve göreve sahiptirler. Sosyalleşme sürecinde okulda ve toplumda uyumsuz davranış gösteren çocukların bu davranışlarının çoğunlukla ailelerinden kaynaklandığı görülmüştür. Bu durumda çocukların sorunlarına çözüm üretmede sadece çocuğa değil, çocuğun ailesine ve yakın çevresine odaklanmanın gerekliliği görülmektedir. Okulda çocukların sorunlarıyla ilgilenirken soruna etki eden aile faktörleri, aile yapısı, dinamiği ve ailenin gelişimsel özelliklerine ilişkin bilgiler edinilecek dolayısıyla aile sistemi de müdahaleye hazır bir konuma gelecektir. Sosyal hizmet uzmanları müdahale sürecinde aile sisteminde var olan sorunlara yönelik değişim ve gelişime odaklanarak sorun çözme ve davranış değiştirme/geliştirme yöntemlerini kullanmaktadırlar.

Çocuğun sosyalleşmesinde aileden sonra önemli bir yere sahip olan ortam okullardır. Okulda arkadaşları, öğretmenleri ve diğer yetişkinlerle etkileşime giren çocukların davranış biçimleri gelişmekte ve sosyalleşmeleri artmaktadır. Okul çocuklara insanlarla nasıl iletişim kuracaklarını öğrendikleri, insanların kendilerinden hangi davranışları beklendiklerine ilişkin düşünce geliştirecekleri bir ortam sağlamaktadır. Refahlarının artırılmasına ve gelişimlerine olumlu etki etmektedir.