Okul sosyal Hizmeti: Tarihî Gelişme ve Uygulamalar

Okul ortamında yaşanan geniş kapsamlı problemleri ele almak için okul sosyal hizmet uzmanları birden çok rolü üstlenmek zorundadırlar. Ekolojik bakış açısı okul sosyal hizmet uzmanlarının, öğrenci problemleri ile ilgili anlayışlarını ve müdahalenin olası hedeflerini genişletmelerini sağlamaktadır. Ekolojik bakış açısı, okul sosyal hizmet müdahalelerinde iki yönlü odaklanma benimsemelerini gerektirmektedir. Sosyal hizmetin bu iki yönlü işlevi, insanların başa çıkma kapasitelerini ve gelişme potansiyellerini güçlendirmekte ve çevrenin birey üzerinde yaratmış olduğu etkiyi olumlu yönde geliştirmektedir.

Öğrencilerin karşılaştığı çeşitli sorunların çözümüne yönelik olarak okul ortamlarında gerçekleştirilen sosyal hizmet uygulamaları önemli bir işleve sahiptir. Okul ortamlarında çalışan sosyal hizmet uzmanları, çeşitli psikososyal ve ekonomik nedenlerle risk altında olan öğrenci ve ailesi için savunuculuk rolü üstlenmek, öğrencileri ve aileleri güçlendirmek, okul ve ev arasındaki iletişimi ve iş birliğini işlevsel duruma getirmek, ailelerin çocuklarının psikososyal gelişim özelliklerini ve eğitim gereksinimlerini anlamasına yardımcı olmak, öğrencinin yaşam koşulları hakkında öğretmenleri bilgilendirmek, risk altındaki çocuklar ve ailelerinin hizmet alabileceği kurumlara gereksinimi olan öğrenci ve ailesini yönlendirmek gibi pek çok görevi vardır (Duyan ve Diğ. 2008: 32).

Okul ortamındaki sosyal hizmet uzmanları, öğrencilerle okul sorunları, aile sorunları ve sosyal çevrelerinde karşılaştıkları sorunlar çerçevesinde çalışan profesyonellerdir (Barth 1988: 461). Çocuklarla, ergenlerle, aileleriyle ve öğrencilerin sorunlarının ele alınmasında, çocuğun öğrenmesinin ev ve okul ortamında desteklenmesi için öğretmenler ve diğer okul görevlileri ile iş birliği içerisinde çalışırlar (Barth 1987). Öğrencilere akademik ve sosyal olarak karşılaştıkları sorunlarının ele alınmasında yardım ederler (Hare 1988: 418) aile–okul iş birliği çerçevesinde ailenin katılımının sağlanmasına, öğrencinin psikososyal yönden desteklenmesi gereken yaşam durumlarında, herhangi bir biçimde ortaya çıkabilecek, aile ve öğrenciyi psikososyal yönden olumsuz etkileyebilecek kriz durumlarının öğrencinin durumuna uygun biçimde ele alınmasına yönelik mesleki çalışmalar yaparlar (Barth 1988: 462; Hare 1988:418; Lynn ve McKay 2001:1).

Okul ortamında sosyal hizmet uygulamasının etkinlik odağı, öğrencinin okul performansını ve akademik başarısını etkileyen biyopsikososyal faktörler ve risk; güvenlik, koruma ve önlemedir. Okul ortamına uyum güçlüğü, okula başlama aşamasında özel gereksinimleri olan çocuklar ve aileleri, farklı psikososyal ve ekonomik nedenlerle okul devamsızlığı olan ve okuldan ayrılmak zorunda kalan çocuklar ve gençler, yüksek risk ortamı olan aileler, yangın, trafik kazası, hastalık gibi ciddi travmalara maruz kalan öğrenciler, aileleri, akrabaları, toplumsal kaynaklardan yararlanma okul sosyal hizmetinin müdahale edeceği gereksinim gruplarıdır (Barth 1988: 461; Turner 2005: 331).

Ekolojik perspektif okul sosyal hizmet uzmanlarının, eksikliklerden daha ziyade güçlü yönleri tanımlamasını ve bunların üzerine müdahale geliştirmesini sağlamaktadır. Güçlü yönler temelli müdahaleler uygulama açısından en yenilikçi yaklaşım olmanın yanı sıra okul ortamına entegre edilme açısından da en kolay yaklaşımdır. Okul sosyal hizmet uzmanları yalnız başlarına çalışan melek elemanları değildir, multidisipliner bir takımın üyesidirler. Bu nedenle sosyal hizmet uzmanları birlikte çalıştıkları rehber öğretmenler ve okul psikologları ile roller ve görevler bağlamında farklılıklarının ve benzerliklerinin farkında olmalıdırlar. Okul sosyal hizmet uzmanları ayrıca okul sosyal hizmet uygulamalarını etkilemiş ve etkilemeye devam edecek olan tarihsel olaylar, temel yasal düzenlemeler ve önemli mahkeme kararları hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar.