Okul Öncesi Eğitimde Müzik Araçları Planlama ve Yapma-I
Okul öncesi eğitimde kullanılan müzik araçları farklı şekillerde sınıflandırılabilir:
- Çalınış tekniklerine göre ( telli, vurmalı, nefesli, yaylı, tuşlu vb.)
- Müzikal işleve göre ( ritmik vb.)
- Yapıldıkları malzemeye göre (metal, ipek, deri, ağaç, vb.)
- Tartım çalgıları ( kastanyet, çelik üçgen, marakas, çan, zil, tartım çubukları vb.)
Okul Öncesi Eğitimde Kullanılan Müzik Araçları
Okul öncesi eğitiminde kullanılan müzik araçları ezgili vurmalı ve ezgisiz vurmalı çalgılar olarak ikiye ayrılır. Ezgili vurmalı müzik araçları: Metalofon, ksilofon, glockenspiel, müzik kaplarıdır. Ezgizsiz vurmalı müzik araçları ise: Çelik üçgen, davul, trampet, tef, zil, kastanyet, marakas, çıngırak, ritim çubukları, zımpara bloklar, bongo, kahon, timpani vb. araçlardır.
Ezgili Vurmalı Çalgılar
Metalofon: Ses çubukları özel, alaşımlı bir metalden yapılmış olan, küçükten büyüğe sıralanmış bir düzlemden oluşan vurmalı bir çalgıdır. Metal alaşım farklılıkları ( alüminyum, nikel) ve bagetlerinin başlarının yapıldığı malzemeye göre farklı çeşitleri vardır.
Ksilofon: Ses veren tuşları fırınlanmış özel bir ağaçtan yapılan çalgı aletidir. Küçükten büyüğe doğru uzayan ve yan yana sıralanan bir düzlemden oluşur. Bu düzlemlere küçük tokmak ( baget ) ile vurularak çalınır.
Glockenspiel: Farklı sesler çıkaran çanlardan oluşur. Ahşaptan ve alaşımdan yapılmış iki çekiçle çalınır. Diğer adı “karion”dur.
Müzik Kapları: Günlük yaşantımızda kullandığımız ses çıkarmaya yarayan her şey müzik kabı olarak kullanılabilir. Özellikle mutfak gereçlerinden tencere, bardak vb. ters çevrilip el ile ritmik vuruşlar ile ses elde edilebilir.
Ezgisiz Vurmalı Çalgılar
Çelik Üçgen: Çelikten üçgen biçiminde yapılmış, üst köşesinde bulunan bir ip yardımıyla havada tutulan, metal değnek şeklindeki bir tokmakla vurularak çalınan bir çalgıdır.
Davul: Okul öncesi dönemin popüler enstrümanlarındandır. Büyük yumuşak topuzlu bir sopanın gerili bir deriye vurmasıyla ses elde edilir.
Marakas: Boş bir kabın iç hacmindeki boşluğa küçük boncuk, taş, fasulye vb. materyaller koyularak elde edilen; sallanmanın etkisiyle birbirine çarparak ses çıkaran ritim aletidir. Okul öncesi eğitimde en sık kullanılan çalgılardan biridir.
Çıngırak: Bebeklerin özellikle işitme duyusuna hitap eden araçlardır. Çıngırak, metalden yapılmış konik biçimli bir çalgıdır. İçinde yine metalden küçük bir tokmak asılıdır. Çıngırak sallandıkça koninin iç yüzeyine çarparak ses verir.
Tahta Çalpara: Hareketli bir çivi ile üst üste gelmiş tahta blokların birbirine çarptırılmasıyla ses üreten bir ritim aletidir. Çocuklar üstteki tahtaya vurarak oynamasını sağlar.
Ritim Çubukları: Genellikle 30 cm uzunluğunda iki sopadan oluşur, birbirine veya yere vurularak çalınan zımparalanmış tahta ile hazırlanır.
Zımpara Bloklar: Çeşitli boyutlarda kesilmiş tahta bloklar üzerine aynı ebatta zımpara kâğıdı kesilerek yapılır. Esas amaç zımpara kaplı iki yüzün birbirine sürterek değişik sesler elde edilmesidir.
Okul Öncesi Eğitimde Kullanılan Vurmalı Çalgılar
Değişik müzik araçları öğrenci sayısına uygun şekilde sınıf içinde bulunmalıdır. Her öğrencinin müzik araçları ile bir deneyimi olması için doğru bir planlama yapılmalıdır.
Çevremizde kolaylıkla bulabileceğimiz materyallerle çocuklar için veya çocuklarla birlikte müzik araçları tasarlayabiliriz. Erken çocukluk döneminde büyük motor becerilerin kullanımı daha önce gelişmektedir, bu yüzden vurmalı çalgıları kullanmak öncelikli bir tercih olabilir. Davul ve tef yapım örnekleri ile basit ritim vuruşları çocuklara öğretilebilir.