Diş Sağlığı

Ağız ve diş sağlığı hastalıklarından en önemlilerinden biri de diş çürükleridir. genel sağlığın ayrılmaz bir parçası olan ağız -diş sağlığının, korunması ve geliştirilmesine bebeklik yaşlarından itibaren başlanmalı ve ilerleyen yaşlarda da devam edilmesinde ağız ve diş sağlığında koruyucu programların yeri oldukça önemlidir.

Diş Gelişimi

Okul çağındaki çocuğun var olan 20 süt dişi düşmeye ve yerine kalıcı dişler çıkmaya başlamıştır. Bu dönemde çocuğun ağzında birçok eksik diş olur ve yüz görünümü oldukça değişmiştir. Bu süreç genellikle 5 yaşında başlar ve üçüncü azı dişleri hariç adolesan dönem öncesinde tamamlanır.

Kalıcı Dişler

Okul çağındaki çocukta ilk kalıcı dişler yaklaşık 6 -7 yaşlarında çıkmaya başlar. Kalıcı dişler çenede süt dişlerinin altında geliştikleri için kökleri yavaş yavaş eriyen süt dişleri düştüğünde sadece taç bölümü kalır. Kalıcı dişlerin çıkması/sürmesi alt 6 yaş azı dişleri (Molar 1) ile başlar ardından üst 6 yaş azı dizleri ile devam eder. Sonrasında sırasıyla alt kesici, üst kesici, alt yan kesici, üst yan kesici şeklinde devam eder.

Diş Çürükleri

Çocukluk çağlarında en sık rastlanan kronik hastalıklardan biri de diş çürükleridir. Diş çürüğü dış etkenlerle oluşan, dişin sert dokularında yıkıma yol açan, başlangıçta bulgu vermeyen, tersinmez bir hastalıktır.

Çürük Oluşumu

Diş çürüklerinin gelişimi, diş yüzeyi (konak), diyetteki karbonhidratlar (beslenme) ve özgül oral bakteriler arasındaki ilişkiye bağlıdır. Diş çürüklerinin oluşum sürecinde diş plağında asidik ortamı seven asidojenik bakteriler baskındır. Çevresel faktörler diş plağı üzerinde patojen bakterilerin seçilmesini mümkün kıldığında hastalık süreci başlar.

Tükürük, düşük pH’ın tamponlanması ve demineralizasyon basınçlarının yeniden mineralizasyon ile dengeye getirilmesinde önemli bir faktördür.

Demineralizasyon ve remineralizasyon dengesini etkileyebilecek bir diğer önemli faktör florürdür.

Etiyolojisi

Diş çürükleri sıklıkla diyetteki karbonhidratlar ve oral floranın diş minesi ile etkileşimi sonucunda yeterli ağız hijyeninin sağlanamadığı durumlarda oluşmaktadır.

Epidemiyoloji

Diş çürüğü gelişme riski, fermente olabilen karbonhidratların sık tüketilmesi, günlük ağız hijyeni uygulamalarının ihmal edilmesi (kötü ağız hijyeni), diş kontrolü için düzenli olarak diş hekimine gidilmemesi ve düşük sosyoekonomik düzey ile yakından ilişkili olup, diş çürükleri sıklıkla gelişmekte olan ülkelerde görülmektedir.

Tedavi ve Koruma

Çürük dişlerin büyük bir bölümü dolgu yapılarak tedavi edilir.

Diş Sağlığını Koruma Uygulamalar

Florür Kullanımı

Diş minesine, asitte çözünürlülüğe karşı en yüksek direnci veren mineral olarak bilinen florür, plak mikroorganizmalarının metabolik yollarını inhibe ederek hem asit üretimlerini azaltır hem de bakteri plağının genişlemesini yavaşlatır, diş çürüklerini önlemeye yardımcı olur, çürüğün büyümesini yavaşlatır, erken evrelerinde çürümeyi tersine çevirebilir.

Beslenme

Çocuklarda diş ve diş eti sağlığını korumak diş çürüğü ve diş eti hastalıklarını önlemek amacıyla protein, vitamin (A, C ve D), mineraller (özellikle kalsiyum ve fosfor) yönünden yeterli ve dengeli beslenmesi hastalıklara karşı dişlerin ve ağzın yumuşak dokularının direnç kazanmasını sağlar.

Çocukların diş sağlığı ne yediklerinden çok ne sıklıkta yediklerine bağlıdır. Bazı peynirlerin, tek başına atıştırmalık olarak veya yemeğin sonunda yenildiğinde çürüklerin gelişimini bozan özelliklere sahip olduğu bildirilmektedir.

Ağız Hijyeni Uygulamaları

Ağız hijyeni alışkanlıkları ve beslenme tercihleri çocukluk ve adolesan dönemde gelişir, bu dönemlerden sonra uygun olmayan davranışları değiştirmek zordur.

Diş Fırçalama

Çocuklarda da dişler üzerinde oluşan bakteri plaklarını diş yüzeyinden uzaklaştırmak için düzenli ve etkili diş fırçalamak önemlidir. Ebeveynler çocuk 8 yaşına gelinceye kadar dişlerini uygun bir şekilde fırçalama becerisine sahip olmadığı için diş fırçalama konusunda çocuğa yardım etmeli ve fırçalamanın etkili olup olmadığını kontrol etmelidir.

Florürlü Diş Macunu

İyi ağız hijyeninin değeri, ağız boşluğunda hastalığa neden olan bakterilerin sevileyelerini ve aktivitelerini kontrol etmede ve diş yüzeyine florür vermede yatar. Küçük çocuklarda, fırçalama yaşı, sıklığı, kullanılan macundaki flor konsantrasyonu kadar macunun tadı ve diş fırçasına konan macun miktarı da önemlidir.

Diş İpi Kullanımı

Dişlerin ara yüzlerinin temizlenmesini sağlamak için günde bir kez tercihen akşam diş fırçalaması ile birlikte diş ipi kullanılması gerekir. Birçok çocuk 8 -9 yaşına kadar diş ipini ve ara yüz fırçasını uygun şekilde kullanamaz.